صفحه محصول - ارزیابی علل مختلف مرتبط با تمایل زوجین به برنامه های تنظیم خانواده

ارزیابی علل مختلف مرتبط با تمایل زوجین به برنامه های تنظیم خانواده (docx) 131 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 131 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

1771015-6350 دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته جمعیت شناسی بررسي عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی مرتبط با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده: مطالعه موردی مراجعه کنندگان به شبکه بهداشت و درمان شهرستان آران و بیدگل استاد راهنما دکتر حبیب احمدی به وسیله محمد حاجی حسنی آرانی سپاسگزاری: اکنون که این رساله به پایان رسیده است بر خود لازم میدانم که از زحمات بیشائبه استاد محترم راهنما جناب آقای دکتر حبیب احمدی که راهنماييهای مدبرانه ايشان راهگشای انجام اين پژوهش بوده است، کمال تشکر و سپاس را به جای میآورم. همچنين از استاد محترم مشاور جناب آقای دکتر علییار احمدی که با نظرات، نکته‌سنجيها و پيشنهادهاي سازنده خودشان راه را بر من هموار ساختهاند، كمال تشكر و امتنان را دارم. از نظارت ارزنده و توجه بیدريغ استاد محترم داور سرکار خانم دکتر رجبی هم که با نکتهسنجیها و پيشنهادات ارزنده خودشان به اعتلای اين پژوهش کمک شايان توجهی نمودهاند، متواضعانه تشکر و قدردانی می‌نمايم. در پايان از مساعدتهای خالصانه و بیچشمداشت خانواده عزيزم، همسر بزرگوارم، کارکنان محترم دانشکده علوم اجتماعي و تمام عزيزاني که به نحوي در مراحل اين پژوهش مشمول لطف و عنايت آنان گرديدم، بدون ذکر نام کمال تشکر و قدرداني را به عمل ميآورم. چکیده بررسي عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی مرتبط با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده توسط: محمد حاجی حسنی آرانی کلید واژه: زوجین، تنظیم خانواده، آران و بیدگل اهمیت و ضرورت مبحث مشارکت و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده بر حسب نقشهای مهم و حائز اهمیتی که دارند همیشه مورد توجه قرار گرفته است و بر همین اساس میتوان گفت که توفیق برنامههای تنظیم خانواده مستقیما در گرو نگرش و عملکرد زوجین در این خصوص قرار دارد. تحقیق حاضر درصدد بررسي عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی مرتبط با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل میباشد. از کل جامعه آماری 81459 نفر، نمونهای با حجم 382 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته است. روش تحقیق به شیوه پیمایشی و تکنیک جمع‌آوری اطلاعات به وسیله پرسشنامه صورت گرفته است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 382 نفر تعیین شد و در مناطق مختلف شهرستان تکمیل گردید. چارچوب نظری مورد استفاده در این بررسی، نظریه کنش اجتماعی تالکوت پارسونز و تئوری اقتصادی میباشد. یافتهها نشان میدهد رابطه معناداری بین متغیرهای میزان تحصیلات، اشتغال، درآمد، ترجیح جنسی، طبقه اجتماعی، نگرش نسبت به داشتن فرزند، رسانههای جمعی و سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده وجود دارد. همچنین بین متغیرهای سن، سن ازدواج، تفاوت سنی زوجین، تعداد فرزندان، ارزشهای دینی و برابری در تصمیمگیری با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه معناداری از نظر آماری مشاهده نشد. بر اساس نتایج معادله رگرسیون چند متغیره که به روش گام به گام صورت گرفته است، پنج متغیر درآمد، دسترسی به وسایل جلوگیری، طبقه اجتماعی، اشتغال و ترجیح جنسی بیشترین واریانس از متغیر وابسته را تبیین کردهاند و در مجموع این پنج متغیر 2/19 درصد از تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده را تبیین نمودهاند. فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول: کلیات 1-1- مقدمه.................................................................................................................................................................... 2 1-2- بیان مسئله........................................................................................................................................................... 4 1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق.................................................................................................................................. 5 1- 4- اهداف تحقیق.................................................................................................................................................... 6 1- 4- 1- اهداف کلی........................................................................................................................................... 7 1- 4- 2- اهداف جزئی......................................................................................................................................... 7 فصل دوم: پیشینه تحقیق 2- 1- مقدمه............................................................................................................................................................... 9 2- 2- مروری بر تحقیقات داخلی و خارجی........................................................................................................ 9 2- 2- 1- مطالعات داخلی.................................................................................................................................. 9 2- 2- 2- مطالعات خارجی................................................................................................................................ 16 فصل سوم: مبانی نظری تحقیق 3- 1- مقدمه............................................................................................................................................................ 21 3- 2- مروری بر نظریات موجود........................................................................................................................... 21 3- 2- 1- نظریه دیویس و بلیک..................................................................................................................... 21 3- 2- 2- نظریه منابع....................................................................................................................................... 23 3- 2- 3- دیدگاه عرضه و تقاضا...................................................................................................................... 24 3- 2- 4- نظریه جریان ثروت بین نسلی....................................................................................................... 24 3- 2- 5- نظریه افزایش جمعیت..................................................................................................................... 26 3- 2- 6- نظریه مخالفان افزایش جمعیت..................................................................................................... 26 3- 2- 7- نظریه حد مطلوب جمعیت............................................................................................................. 27 3- 2- 8- تئوری تغییرات و واکنشهای جمعیتی....................................................................................... 27 3- 2- 9- نظریه مبادله....................................................................................................................................... 28 3- 3- چارچوب نظری مورد استفاده.................................................................................................................... 29 3- 3- 1- تئوری اقتصادی................................................................................................................................. 29 3- 3- 2- نظریه کنش اجتماعی تالکوت پارسونز......................................................................................... 31 3- 4- مدل مفهومی و تجربی تحقیق.................................................................................................................. 34 3- 5- فرضیههای تحقیق........................................................................................................................................ 35 عنوان صفحه فصل چهارم: روش پژوهش 4- 1- مقدمه............................................................................................................................................................. 37 4- 2- روش تحقیق.................................................................................................................................................. 37 4- 3- تکنیک تحقیق.............................................................................................................................................. 38 4- 4- جامعه آماری................................................................................................................................................. 38 4- 5- حجم نمونه و روش نمونهگیری................................................................................................................ 38 4- 6- ابزار جمعآوری دادهها................................................................................................................................. 39 4- 7- روش تجزیه و تحلیل دادهها..................................................................................................................... 39 4- 7- 1- آمار توصیفی...................................................................................................................................... 40 4- 7- 2- آمار استنباطی................................................................................................................................... 41 4- 7- 3- آزمون مقایسه میانگینها................................................................................................................ 41 4- 7- 4- آزمون تی مستقل............................................................................................................................. 42 4- 7- 5- آزمون تحلیل یک طرفه واریانس.................................................................................................. 42 4- 8- تکنیکهای بررسی رابطه بین متغیرها................................................................................................... 42 4- 9- واحد تحلیل.................................................................................................................................................. 43 4- 10- اعتبار........................................................................................................................................................... 43 4- 11- پایایی........................................................................................................................................................... 44 4- 12- تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها.......................................................................................................... 49 4- 12- 1- متغیر مستقل.................................................................................................................................. 49 4- 12- 2- متغیر وابسته................................................................................................................................... 51 فصل پنجم: تجزیه و تحلیل دادهها 5- 1- مقدمه............................................................................................................................................................. 53 5- 2- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس............................................................................................. 53 5- 3- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات.......................................................................... 53 5- 4- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات همسر.............................................................. 54 5- 5- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب گروه سنی..................................................................................... 55 5- 6- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شغل............................................................................................... 55 5- 7- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شغل همسر.................................................................................. 56 5- 8- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تفاوت سنی زوجین.................................................................... 56 5- 9- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن ازدواج.................................................................................... 57 5- 10- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان درآمد.............................................................................. 58 5- 11- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند زنده به دنیا آمده................................................ 58 5- 12- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند پسر زنده به دنیا آمده....................................... 59 5- 13- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند دختر زنده به دنیا آمده..................................... 59 5- 14- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سقط جنین............................................................................... 60 عنوان صفحه 5- 15- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری.............. 60 5- 16- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری بین ازدواج و تولد اولین فرزند........................................................................................................................................................ 61 5- 17- توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب تعداد مطلوب بچه......................................................... 62 5- 18- توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب میزان فاصلهگذاری ایدهال بین فرزندان................... 62 5- 19- توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب دختر یا پسر بودن فرزند.............................................. 63 5- 20- توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب طبقه اجتماعی............................................................... 63 5- 21- توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب سن ایدهآل دختر برای ازدواج..................................... 64 5- 22- توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب سن ایدهآل پسر برای ازدواج....................................... 64 5- 23- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب برابری در تصمیمگیری............................................................. 65 5- 24- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به ارزشهای دینی............................................ 66 5- 25- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به داشتن فرزند.................................................. 66 5- 26- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رسانههای جمعی......................................... 67 5- 27- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری.................. 67 5- 28- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب دسترسی به وسایل جلوگیری از بارداری............................... 68 5- 29- آمار استنباطی.............................................................................................................................................. 69 5- 29- 1- آزمون فرضیه اول: بین سن و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد............................................................................................................................................................................ 69 5- 29- 2- آزمون فرضیه دوم: بین سن ازدواج و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد........................................................................................................................................................................... 70 5- 29- 3- آزمون فرضیه سوم: بین میزان تحصیلات و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد................................................................................................................................................................ 70 5- 29- 4- آزمون فرضیه چهارم: بین تفاوت سنی زوجین و تمایل آنان به برنامه‌های تنظیم خانواده رابطه وجود دارد..................................................................................................................................................... 71 5- 29- 5- آزمون فرضیه پنجم: بین تعداد فرزندان و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد................................................................................................................................................................ 71 5- 29- 6- آزمون فرضیه ششم: بین طبقه اجتماعی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد................................................................................................................................................................ 72 5- 29- 7- آزمون فرضیه هفتم: بین میزان اشتغال و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد................................................................................................................................................................ 73 5- 29- 8- آزمون فرضیه هشتم: بین میزان درآمد و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد................................................................................................................................................................ 74 5- 29- 9- آزمون فرضیه نهم: بین ترجیح جنسی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد............................................................................................................................................................... 75 عنوان صفحه 5- 29- 10- آزمون فرضیه دهم: بین ارزشهای دینی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد............................................................................................................................................................... 76 5- 29- 11- آزمون فرضیه یازدهم: بین نگرش نسبت به داشتن فرزند و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد......................................................................................................................... 76 5- 29- 12- آزمون فرضیه دوازدهم: بین میزان برابری در تصمیمگیری زوجین و تمایل آنان به برنامه‌های تنظیم خانواده رابطه وجود دارد..................................................................................................... 77 5- 29- 13- آزمون فرضیه سیزدهم: بین میزان استفاده از رسانههای جمعی و تمایل زوجین به برنامه‌های تنظیم خانواده رابطه وجود دارد..................................................................................................... 78 5- 29- 14- آزمون فرضیه چهاردهم: بین میزان سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری و تمایل زوجین به برنامه‌های تنظیم خانواده رابطه وجود دارد................................................................................................ 79 5- 30- تحلیل چند متغیره................................................................................................................................... 80 فصل ششم: بحث و نتیجهگیری 6- 1- نتیجهگیری.................................................................................................................................................... 83 6- 2- بحث................................................................................................................................................................. 88 6- 3- پیشنهادات...................................................................................................................................................... 88 6- 4- محدودیتها.................................................................................................................................................... 89 منابع................................................................................................................................................................................. 89 پیوست............................................................................................................................................................................ 90 صفحه چکیده و صفحه عنوان به انگلیسی فهرست جدولها عنوان صفحه جدول 3-1: هزینه و فایده استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری................................................................ 30 جدول 3-2: نظامهای کنشی پارسونز.................................................................................................................... 33 جدول 4-1: میزان آلفای کرانباخ متغیرهای بعد برابری در تصمیمگیری زوجین....................................... 44 جدول 4-2: روایی بعد برابری در تصمیمگیری زوجین..................................................................................... 45 جدول 4-3: میزان آلفای کرانباخ متغیرهای بعد ارزشهای دینی.................................................................. 45 جدول 4-4: روایی بعد ارزشهای دینی................................................................................................................ 45 جدول 4-5: میزان آلفای کرانباخ متغیرهای بعد نگرش نسبت به داشتن فرزند......................................... 46 جدول 4-6: روایی بعد نگرش نسبت به داشتن فرزند....................................................................................... 46 جدول 4-7: میزان آلفای کرانباخ گویههای بعد میزان استفاده از رسانههای جمعی.................................. 46 جدول 4-8: میزان آلفای کرانباخ مفهوم میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی........................................ 47 جدول 4-9: میزان آلفای کرانباخ گویههای مفهوم تمایل زوجین به استفاده از برنامههای تنظیم خانواده........................................................................................................................................................................... 47 جدول 4-10: روایی مفهوم تمایل زوجین به استفاده از برنامههای تنظیم خانواده..................................... 48 جدول 4-11: میزان آلفای کرانباخ سوالات متغیر سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری......................... 48 جدول 4-12: میزان آلفای کرانباخ متغیر سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری........................................ 48 جدول 5-1: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس..................................................................................... 53 جدول 5-2: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات................................................................... 54 جدول 5-3: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات همسر....................................................... 54 جدول 5-4: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب گروه سنی............................................................................... 55 جدول 5-5: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شغل......................................................................................... 55 جدول 5-6: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شغل همسر............................................................................. 56 جدول 5-7: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تفاوت سنی زوجین............................................................... 56 جدول 5-8: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن ازدواج............................................................................... 57 جدول 5-9: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان درآمد............................................................................ 58 جدول 5-10: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند زنده به دنیا آمده........................................... 58 جدول 5-11: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند پسر زنده به دنیا آمده.................................. 59 جدول 5-12: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند دختر زنده به دنیا آمده............................... 60 جدول 5-13: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سقط جنین.......................................................................... 60 جدول 5-14: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری......... 61 عنوان صفحه جدول 5-15: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری بین ازدواج و تولد اولین فرزند.......................................................................................................................................................... 61 جدول 5-16: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد مطلوب بچه............................................................. 62 جدول 5-17: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان فاصلهگذاری ایدهال بین فرزندان....................... 62 جدول 5-18: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب دختر یا پسر بودن فرزند.................................................. 63 جدول 5-19: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب طبقه اجتماعی................................................................... 63 جدول 5-20: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن ایدهآل دختر برای ازدواج......................................... 64 جدول 5-21: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن ایدهآل پسر برای ازدواج........................................... 64 جدول 5-22: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش برابری در تصمیمگیری........................................ 65 جدول 5-23: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به ارزشهای دینی.................................... 66 جدول 5-24: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به داشتن فرزند.......................................... 67 جدول 5-25: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رسانههای جمعی.................................. 67 جدول 5-26: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری.......... 68 جدول 5-27: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری از بارداری............................................................................................................................................................................. 69 جدول 5-28: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین سن و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده............................................................................................................................................................................... 69 جدول 5-29: نتایج آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن......................................................................................... 70 جدول 5-30: نتایج آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن......................................................................................... 70 جدول 5-31: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین تفاوت سنی زوجین و تمایل آنها به برنامههای تنظیم خانواده............................................................................................................................................................................... 71 جدول 5-32: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین تعداد فرزندان و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده............................................................................................................................................................................... 72 جدول 5-33: نتایج آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن......................................................................................... 72 جدول 5-34: نتایج آزمون تحلیل یک طرفه واریانس............................................................................................ 73 جدول 5-35: نتایج مقایسه میانگینها...................................................................................................................... 74 جدول 5-36: نتایج آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن......................................................................................... 74 جدول 5-37: نتایج آزمون تحلیل یک طرفه واریانس............................................................................................ 75 جدول 5-38: نتایج مقایسه میانگینها...................................................................................................................... 75 جدول 5-39: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین ارزشهای دینی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده............................................................................................................................................................................. 76 جدول 5-40: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین نگرش نسبت به داشتن فرزند و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده................................................................................................................................................................ 77 جدول 5-41: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین میزان برابری در تصمیمگیری زوجین و تمایل آنان به برنامه‌های تنظیم خانواده............................................................................................................................................. 78 عنوان صفحه جدول 5-42: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین میزان استفاده از رسانههای جمعی و تمایل زوجین به برنامه‌های تنظیم خانواده............................................................................................................................................. 78 جدول 5-43: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین میزان سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری و تمایل زوجین به برنامه‌های تنظیم خانواده........................................................................................................................................ 79 جدول 5-44: عناصر اصلی تحلیل چند متغیره به روش گام به گام برای پیشبینی متغیر وابسته............................................................................................................................................................................... 80 جدول 5-45: عناصر متغیرهای درون معادله برای پیشبینی متغیر وابسته..................................................... 81 فهرست شکلها عنوان صفحه شکل 3-1: مدل تجربی تحقیق................................................................................................................................... 34 شکل 4-1: فرمول کوکران جهت تخمین حجم نمونه............................................................................................ 38 فصل اول کلیات 1- 1- مقدمه در چند دهه اخیر مسأله رشد جمعیت جهان که قسمت عمده آن مربوط به کشورهای در حال توسعه از جمله ایران میباشد، توجه محافل مختلف ملی و بینالمللی را به خود جلب کرده است. اگر چه در سالهاي اخير بحثهاي متعددي در مورد كاهش رشد جمعيت در كشور صورت گرفته اما كماكان سالانه نزديك به يك ميليون نفر به جمعيت كشور اضافه ميشود. برنامههای تنظیم خانواده و تحدید موالید اگر به گونهای مؤثر و کارآمد پیاده شود، آثار بسیار مثبتی در جامعه بر جای مینهد که از آن جمله: 1- تأمین بهداشت و سلامت مادر و کودک 2- کاهش مرگومیر مادران 3- کمک به تحقق توسعه همه جانبه و پایدار 4- تضمین حقوق و آزادیهای زن و مرد در خانواده میتوان اشاره نمود (تقوی، 11:1382). بنا به تعریف سازمان جهانی بهداشت، تنظیم خانواده مشتمل بر اقداماتی است که افراد و زوجها را یاری می‌دهد، تا از داشتن فرزند ناخواسته جلوگیری کنند، فاصله بین فرزندان خود را تنظیم نمایند، زمان تولد فرزندان را با سن و شرایط دیگر خود تطبیق دهند، و آگاهانه در مورد تعداد فرزندان خود تصمیم بگیرند، خدماتی که این نیات را میسر میسازد، مشتمل است بر آموزش و مشاوره در مورد تنظیم خانواده، تأمین وسایل جلوگیری از حاملگی، کمک به کسانی که دچار ناباروری هستند و آموزش پدران و مادران در مورد خانواده و فرزندان (زنجانی و دیگران، 129:1389). آگاهی از افزایش سریع جمعیت به عنوان نوعی خطر جهانی برای بشر در نیمه دوم قرن بیستم شناخته شد. رشد بیرویه و بدون برنامهریزی جمعیت، در بسیاری از موارد موجب کمبود منابع مورد نیاز و در نتیجه بروز تنش و جنگ، بین جوامع انسانی گذشته است. جوامع پرجمعیت با مشکلات عدیدهای از جمله فقر، بیماری، شکاف بالای طبقاتی، بیکاری و غیره مواجه است که تهدیدی برای ثبات جامعه میباشد. کشورهای پیشرفته با به کارگیری برنامههای تنظیم خانواده و کنترل معقول رشد جمعیت خود، توانستهاند بر بسیاری از عوارض جمعیت فایق آمده و از مزایای آن نیز بهره لازم را برگیرند. برنامه تنظیم خانواده در ایران قبل از انقلاب بر طبق سیاستهای سازمان بهداشت جهانی در زمینه جمعیت کشورهای جهان سوم به اجرا درآمد. پس از انقلاب با توجه به دیدگاههای منفی که در مورد برنامهها و طرحهای رژیم گذشته وجود داشت، برنامه کنترل جمعیت و تنظیم خانواده، به طور موقت منتفی گشت و در طول کمتر از 10 سال (68-59) رشد جمعیت به مرحله خطرآفرینی رسید. و با پایان گرفتن جنگ در سال 1368 سیاستهایی برای کنترل جمعیت و تنظیم خانواده از سوی سازمانها و وزارت خانههای مربوط به مرحله اجرا گذاشته شد (فروزانفر، 1379 به نقل از پارسا، 7:1384). با تلاشی که برای کنترل جمعیت از طرف سازمانها، کلینیکها و مراکز بهداشتی صورت گرفت نرخ رشد جمعیت کشور از 8/3 درصد درسال 1365 که یکی از بالاترین نرخ رشد جمعیت در جهان بوده است به 8/1 درصد در سال 1375 کاهش یافت (تقوی، 1382). این افزایش، بیشتر به همان جمعیت متولد شده در سالهای آغازین انقلاب اسلامی برمیگردد که اکنون وارد سن باروری شدهاند. استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری از عوامل موثر در کنترل رشد جمعیت در دهه اخیر بوده است و افزایش درصد پوشش واجدین شرایط رو به سمت روشهای مطمئن به عنوان یکی از عوامل مهم در ارزیابی برنامههای تنظیم خانواده است (جهانفر، 50:1377). نرخ رشد جمعیت در سال 1390 به حدود 3/1 درصد رسیده است (مرکز آمار ایران، 1392). 1- 2- بیان مسئله: کشور ما جزء مناطقی از جهان میباشد که از چهار هزار سال قبل مسئله شهرنشینی در آن مطرح بوده و از رشد سریعی برخوردار بوده است. لذا جهت تعدیل و هماهنگی محورهای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور و تامین سلامت جسمی- روانی و اجتماعی تمام اقشار جامعه به ویژه مادران و کودکان که جزء قشر آسیبپذیر جامعه هستند، بایستی برنامهريزي و تنظيم خانواده وجود داشته باشد. اگر زنان جوان به اطلاعات صحیح در مورد روشهای جلوگیری از بارداریهاي ناخواسته دست پیدا کنند میتوان از ضربههای عاطفی و هزینههای مربوط به این بارداریها جلوگیری به عمل آورد. در ایران برنامههای تنظیم خانواده بر اساس قوانین دینی و حمایت مراجع مذهبی به مرحله اجرا رسیده است. قابلیت تغییرپذیری و انطباق قوانین اسلامی با مسائل اجتماعی موضوع بسیار مهمی در پیشرفت و موفقیت برنامههای تنظیم خانواده در کشور است. بر اساس آمار موجود درصد بالایی از زنانی که تمایل به بارداری نداشتهاند و یا خواستار تعویق زمان بارداری بودهاند از وسایل جلوگیری استفاده نکردهاند (کتابی، 1387). در کشوری مانند ایران که حرکت به سمت توسعه را تجربه میکند و به شدت نیازمند پسانداز یعنی تولید بیش از مصرف است، با توجه به محدودیت منبع اصلی تولید یعنی ذخایر طبیعی، ارقام میلیونی رشد جمعیت مانع بزرگی بر سر راه توسعه است. چنین وضعیتی اتخاذ تدابیری اساسی جهت برنامههای تنظیم خانواده و کنترل موالید را در ایران ضروری مینماید. در این ارتباط آنچه که بیش از هر چیزی اهمیت مییابد مسئله زمان است. بر پایه تحقیقات صورت گرفته چنان چه برنامههای تنظیم خانواده به گونهای عمل کند که تا باروری به سطح جایگزینی، میزان تجدید نسل خالص یک، برسد رشد جمعیت در حدود سال 1440 خورشیدی متوقف ميشود و امکانات گستردهای که صرف جمعیت افزوده میگردد به بالاترین سطح زندگی افراد تخصیص یابد. بر این اساس گفته میشود که در ایران هم چنان باید به اجرای برنامههای تنظیم خانواده پرداخت، چرا كه تنظيم خانواده بر روي 2 فرزند يا حتي 3 فرزند و نيز فاصله گذاري مطلوب نياز به تنظيم خانواده دارد (حسینی، 1390). بر اساس آمارهای جهانی، علی رغم این که میزان استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری در زنان واجد شرایط تنظیم خانواده از 30 درصد در سال1960 به62 درصد در سال 1997 افزایش یافت. هنوز حدود 150 میلیون نفر زن در جهان که تمایل به محدود کردن فرزندان خود دارند از روشهای موثر بر پیشگیری از بارداری استفاده نمیکنند که بیشترین علت آن شک به روشهای جلوگیری از بارداری، ترس از عوارض جانبی، کیفیت پایین سرویسهای بهداشتی کشورهای مربوطه، باورها و نگرشهای منفی میباشد (جهانفر، 56:1377). استفاده از روشهای جلوگیری و این که از چه روشی استفاده می‌شود به عوامل مختلفی همچون سن، تحصیلات، تعداد فرزندان و میزان دسترسی به روشهای مختلف بستگی دارد (حسینی، 1390). در کشورهای در حال توسعه بیشترین روش مورد استفاده توبکتومی است که حدود 33 درصد موارد را تشکیل میدهد. حدود 40 درصد افراد پس از یکسال استفاده از یک روش جلوگیری از بارداری روش خود را تغییر میدهند که دو دلیل عمده آن یکی حاملگی ناخواسته و دلیل دیگر تهدید سلامتی فرد میباشد. میزان شکست این روشها از 30 درصد در سال برای روشهای واژینال (دیافراگم، ژل) تا کمتر از یک درصد برای ضدبارداریهای تزریقی، کاشتنی و آیودی میباشد (شیروانی و دیگران، 1386). بنابراین با استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری مطمئن و موثر میتوان میزان رشد بیرویه جمعیت را کنترل کرد. با توجه به این که استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری، رفتاری عقلانی- اجتماعی است ویژگی‌های فردی و اجتماعی زوجین، اصلیترین نقش را در فرایند استفاده و انتخاب روشهای جلوگیری از بارداری ایفا میکند. 1- 3- اهميت و ارزش تحقيق: اهمیت بنیادین هر پژوهش این است که منجر به بضاعت علمی گردد (ساعی،1384: 77). جستجو و بررسی زمانی انجام می‌گیرد که انسان در مقابل یک ابهام، نگرانی، سختی و... قرار دارد و برای فهم این موارد و نهایتاً یافتن راهی جهت خلاصی یا تخفیف آن‌ها، اقدام به بررسی یا جستجو می‌کند (ایمان، 1388: 9). تغییرات خانواده در زندگی روزمره بازتاب یافته و در این میان دخالتهای دین و دولت هم موثر بوده و روان شناسان، علمای علوم تربیتی، مورخان و جامعه شناسان نیز به آن توجه کردهاند که حاصل آن اصلاح نظام مفهومی در شناسایی تحولات اجتماعی ایران بوده است (آزاد ارمکی و دیگران، 31:1384). علیرغم مباحث مقطعی که درباره دامنه واقعیت خطر افزایش جمعیت به عمل آمده و علیرغم جبهه گیریهايي در مورد راه و روش مواجهه با این خطر بروز کرده، لزوم رسيدن به يك رشد جمعيت متناسب و پايدار به عنوان یک اصل عمده از طرف اکثریت ملتهای جهان مورد قبول قرار گرفته است. از مهمترین اهداف برنامههای تنظیم خانواده در بسیاری از کشورها کاهش بارداریهای ناخواسته می‌باشد. تحقق این امر از طریق دسترسی آسان به وسایل جلوگیری از بارداری، علیرغم آموزشهای لازم و استفاده دقیق از آنها وجود دارد. همواره سرویسهای تنظیم خانواده به وسیله جلوگیری از بارداریهای ناخواسته به حفظ و حراست از منابع ملی و سرمایههای کشور کمک موثری مینماید. خدمات تنظیم خانواده در 15 سال اخیر یکی از اصلیترین اجزای خدمات بهداشتی اولیه را تشکیل داده و با برخورداری از حمایت سیاسی و ساختار مناسب اجرایی، موفقیت چشمگیری را در زمینه کنترل موالید و ارتقای بهداشت باروری کسب نموده است (شهیدزاده و دیگران، 2:1382). خدمات تنظیم خانواده در ایران یکی از حجیمترین خدمات ارائه شده به جامعه است. نزدیک به 4 میلیون زن واجد شرایط تنظیم خانواده به طور مرتب از آن بهره میبرند و در صورت وجود مشکلی در این فرایند، پیامدهای وسیعی پدید خواهد آمد. به همین دلیل ضروری است که کیفیت ارائه خدمات تنظیم خانواده به طور مداوم ارزیابی و در صورت لزوم تصحیح گردد (حسنپور و دیگران، 34:1385). اگرچه تجربه فعالیتها و خدمات تنظیم خانواده در ایران مثبت و اثربخش بوده است؛ اما علیرغم کاهش رشد جمعیت در ایران، به علت میزان باروری بالای کشور در دهه 1980، در آینده نزدیک، کشور دچار افزایش جمعیت خواهد شد. به علاوه نسبت بالای حاملگیهای ناخواسته در ایران به عنوان زنگ خطری به حساب میآید (نخعی و میراحمدزاده، 194:2005). اما علیرغم همه اینها آنچه در این خصوص مورد سوال است این است که آیا انتخاب نوع روش و وسیله جلوگیری از بارداری بر اساس شناخت زنان از وسایل جلوگیری از بارداری میباشد؟ همچنین گرایش به برنامه‌های تنظیم خانواده ناشی از تغییر در طرز تفکر و افزایش بنیادی آگاهی زوجین می‌باشد یا انتخابی آگاهانه و موقتی است؟ دیگر این که چه تعداد افراد با توجه به شرایطی که دارند روش مناسب برای جلوگیری از بارداری را برگزیدهاند؟ با توجه به نکاتی که در بالا مطرح شد این مطالعه فرصتی فراهم میکند تا عوامل اجتماعی (سن، تحصیلات، تفاوت سنی زوجین و...)، عوامل اقتصادی (شغل، میزان درآمد و...) و عوامل فرهنگی (ترجیح جنسی، ارزشهای دینی، رسانههای جمعی و...) را بر روی برنامههای تنظیم خانواده و رفتار باروری بسنجیم و تاثیر زوجین را در تصمیم‌گیری در مورد اندازه خانواده و استفاده از وسایل جلوگیری مورد سنجش قرار دهیم که به لحاظ علمی باعث گسترش و تعیین الگوی روابط مورد مطالعه شود. و به لحاظ عملی (کاربردی) به برنامه‌ریزان و سیاستگذاران در امر خانواده و بالاخص تنظیم خانواده کمک شایان نماید تا با توجه به فرهنگ حاکم بر منطقه برنامهریزی خاصی را ارائه نماید که در جهت هماهنگی با تمایلات و ارزشهای فرهنگی آنان باشد و باعث توجه بیشتر پژوهشهای اجتماعی گردد. 1- 4- اهداف تحقیق بر مبنای تعریف، هدف عبارت است از نتایج مورد استفادهای که فعالیت ما به سوی آنها جریان پیدا میکند (طالب، 59:1380). و منظور از هدف نقطهای است که قصد وصول به آنجا را داریم و طبعاً اینک از آن نقطه فاصله داریم (همان: 59). اهداف تحقیقات اجتماعی به منظور روشنسازی دلایل انجام طرحهای تحقیقات در رابطه با موضوع مورد بررسی بیان میشود. هر تحقیقی اهداف کلی و جزئی برای خود مد نظر قرار میدهد. در این تحقیق: 1- 4- 1- هدف کلی: هدف کلی این تحقیق بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی مرتبط با تمایل زوجین به برنامه‌های تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل در سال 1393 می‌باشد. 1- 4- 2- هدف جزئی: - بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل - بررسی عوامل اقتصادی مرتبط با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل - بررسی عوامل فرهنگی مرتبط با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل فصل دوم پیشینه تحقیق 2- 1- مقدمه: مطالعه تحقیقات گذشتگان به روشن شدن زوایای پیدا و پنهان موضوع کمک میکند، استفاده از دستاوردهای گذشتگان وسعت دید گستردهتری را پیش روی محقق قرار میدهد. بررسی تحقیقات انجام گرفته، راهنما و راهگشا برای پژوهشگر است و او را قادر میسازد تا با دقت و اطمینان بیشتری به مطالعه موضوع مورد تحقیق بپردازد، چرا که میتواند از نقاط قوت کارهای صورت گرفته بهره برده و از نارساییها و نقصهای احتمالی آنان اجتناب ورزیده و در پی جبران آنها برآید، همچنین از روشهای موفقیتآمیز بکار گرفته شده، استفاده نموده و از برخی دوبارهکاریهای غیرضروری پرهیز نماید. در این قسمت به بررسی چند کار تحقیقی که در ارتباط با برنامههای تنظیم خانواده انجام گرفته پرداخته میشود. در ابتدا تحقیقات داخلی و سپس تحقیقات خارجی مورد بررسی قرار میگیرد. 2- 2- مروری بر تحقیقات داخلی و خارجی 2- 2- 1- مطالعات انجام شده داخلی عرفانی(2008) در تحقیقی تحت عنوان "نقش استفاده از وسایل جلوگیری و مذهب در کاهش نرخ سقط جنین در ایران" این مطالعه از دادههای DHS سال 2000 استفاده کرده است و میخواهد نقش استفاده از وسایل جلوگیری و مذهب را در نرخ سقط جنین بررسی کند. تخمین زده شده که نرخ کلی سقط جنین در ایران 26/0 درصد سقط در هر زن ازدواج کرده میباشد. و نرخ کلی سالانه 7/5 درصد سقط در هر 1000 زن ازدواج کرده در سن 49-15 ساله میباشد. یافتههای این تحقیق نشان داده است که تاثیر منفی استفاده از روشهای مدرن از وسایل جلوگیری بر روی نرخ سقط جنین 31 درصد بیشتر از تاثیر مذهب میباشد. قدرتي (1387) مطالعهاي را در اين زمينه با عنوان بررسي عوامل اقتصادي، اجتماعي و جمعيتي مؤثر بر رفتار باروري در زنان 49-15 ساله در مناطق روستايي شهرستان سبزوار انجام داده است هدف از اين تحقيق بررسي عوامل اقتصادي، اجتماعي و جمعيتي مؤثر بر رفتار باروري در مناطق روستايي است. روش مورد استفاده در اين پژوهش پيمايش و با تكنيك پرسشنامه 400 نفر زن ازدواج كرده 49-15 ساله با نمونهگيري تصادفي ساده استفاده شده است. نتايج اين مطالعه آن بود كه تعداد مرگ و مير فرزندان، تعداد سقط جنين، تعداد فرزندان دلخواه، با باروري رابطه معناداري مستقيم داشتهاند و متغيرهايي مثل سن ازدواج، تحصيلات والدين، درآمد، و البته شغل شوهر با ميزان باروري رابطه معناداري معكوسي داشتند يعني با افزايش آن باروري كاهش مييابد. ذوالفقاريزاده كشكي (1386) در مطالعهاي با "عنوان بررسي عوامل اجتماعي و اقتصادي مؤثر بر ميزان باروري زنان شاغل در دبيرستانهاي شهر مرند" پرداخته و هدف از آن بررسي روابط موجود بين عوامل اجتماعي و اقتصادي همچون سن زن در اولين ازدواج، ترجيح جنسي به نفع فرزند پسر و ميزان درآمد، شغل مرد و زن و... بر ميزان باروري است. كه با روش پيمايشي و استفاده از پرسشنامه به سؤالات بسته و نيز به روش اسنادي كتب پاياننامه است. نتايج اين تحقيق نشان داده، كه بين سن زن در اولين ازدواج و ميزان درآمد والدين و ترجيح جنسي به نفع پسر با باروري رابطه معناداري وجود دارد. بين نوع شغل مردان با باروري رابطه معنادار وجود ندارد. شیروانی (1386) در تحقیقی تحت عنوان "استفاده از روشهای طبیعی پیشگیری از بارداری و عوامل مرتبط با آن" این مطالعه به صورت مقطعی و با استفاده از نمونهگیری تصادفی سیستماتیک در مورد 304 زن متاهل 49-15 ساله غیرباردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی قائم شهر انجام گرفته است. یافتههای این تحقیق نشان داده که نسبت استفاده از روشهای طبیعی و طبی به ترتیب 39 و 60 درصد بود. از بین روشهای دو گروه، نزدیکی منقطع با فراوانی 37 درصد شایعتر بوده است. مهمترین علل استفاده از روشهای طبیعی، ترس از عوارض روشهای دیگر، راحتتر بودن، تمایل همسر و اطمینان از تاثیر مشابه با روشهای دیگر بوده است. تورجیانفر (1385) در تحقیقی تحت عنوان "بررسی رابطه عوامل اجتماعی و فرهنگی با نگرش مردان نسبت به مشارکت در برنامههای تنظیم خانواده" هدف این بررسی شناخت نگرش مردان نسبت به مشارکت در برنامههای تنظیم خانواده و همچنین بررسی رابطه عوامل اجتماعی و فرهنگی با نگرش نسبت به مشارکت انجام شده است. این مطالعه به شیوه پیمایشی و به وسیله پرسشنامه بر روی 383 نفر مرد متاهل در سنین 25 تا 50 سال شهر شیراز صورت گرفته است. یافتههای این پژوهش در بخش توصیفی حاکی از آن است که 5/18 درصد از مردان دارای نگرش منفی نسبت به مشارکت در برنامههای تنظیم خانواده بوده اند و این درحالی است که 64 درصد از افراد مورد مطالعه دارای نگرش میانه و 7/16 درصد از آنها نگرش مثبتی به مشارکت در این برنامه داشتهاند و در بخش استنباطی این پژوهش نشان داده که سن مرد، شغل مرد و زن، بعد خانوار، تفاوت سنی، میزان درآمد خانواده، تحصیلات زن و مرد بر روی نگرش مردان نسبت به تنظیم خانواده تاثیر میگذارد. منصوریان و خوشنویس (1385) تحقیقی تحت عنوان "ترجیحات جنسی زنان همسردار به رفتار باروری شهر تهران" داشتهاند. هدف این تحقیق تاثیر ترجیحات جنسی زنان همسردار بر گرایش آنها به رفتار باروری بوده است. در این تحقیق از روش تحقیق پیمایشی، تکنیک مصاحبه حضوری و ابزار پرسشنامه استفاده شده است و دادهها از 550 زن همسردار ساکن شهر تهران گردآوری شده است. یافتههای این تحقیق نشان داده که در سطح متغیرهای مربوط به خصوصیات فردی، متغیرهای سن زن و تحصیلات زن، در سطح متغیرهای جمعیت شناختی، متغیرهای تعداد کل فرزندان، مدت ازدواج، تعداد فرزندان دختر و ترکیب فرزندان دختر و ترکیب جنسی فرزندان و در سطح متغیرهای مربوط به نگرشهای ذهنی، متغیرهای ارزیابی ترکیب جنسی فرزندان بر اساس ترجیحات جنسی و تعداد فرزندان مطلوب در تبیین گرایش زنان به رفتار باروری نقش عمدهای بر عهده دارند. تحلیل چند متغیره در الگوی رگرسیون لجستیک در سطح مجموع متغیرهای اصلی تحقیق نیز نشان داد که متغیرهای ارزیابی ترکیب جنسی فرزندان بر مبنای ترجیحات جنسی، سالهای ازدواج و محل تولد همسر در مجموع در پیش بینی گرایش زنان همسردار به رفتار باروری مشارکت دارند و در حدود 84 درصد موارد وضعیت متغیر وابسته را به درستی پیش بینی میکنند. عباسی شوازی و همکاران (1383) در تحقیقی تحت عنوان "علل انتخاب روش منقطع پیشگیری از بارداری در بین زنان سنین باروری در شهرستان رشت" در این مطالعه از دو روش کمی و کیفی در تبیین موضوع بهره گرفته شد. در بررسی کمی از دادههای طرح تحولات باروری در ایران استفاده شد و در تحلیل دادهها از آزمون کای دو، آنالیز واریانس و رگرسیون لجستیک استفاده شده است؛ روش‌های کیفی در این مطالعه شامل مصاحبه عمیق و مصاحبه گروهی بود. از زنان تحت پوشش سه مرکز بهداشتی درمانی شهرستان رشت، 27 زن که سابقه استفاده از روش نزدیکی منقطع را داشتند، به صورت تصادفی انتخاب و با آنها مصاحبه عمیق به عمل آمد. به علاوه دو مورد مصاحبه گروهی متمرکز با کارشناسان ستادی و اجرایی در شهر رشت برگزار شد. نتایج این تحقیق نشان داده که حدود 70 درصد از زنان روستایی در مقابل 57 درصد از زنان شهری از روشهای مدرن پیشگیری از بارداری استفاده میکردهاند. آزمون آماری تفاوت معنی داری بین محل سکونت پاسخگویان و نوع روش پیشگیری از بارداری از روش نزدیکی منقطع را نشان داد. متغیرهای تعداد فرزندان، طول مدت ازدواج و طریقه آشنایی با روشها به عنوان متغیرهای مستقل معنیدار در معادله شناخته شدند و سایر متغیرها از مدل حذف گردیدند. نتایج بررسی کیفی نیز نشان داد زوجین با استفاده از روش نزدیکی منقطع از عوارض جانبی همراه با روشهای مدرن اجتناب میکنند. همچنین استفاده گسترده از این روش را باید به ملاحظه و درک متقابل مردان از وضعیت سلامت همسرانشان نیز نسبت داد. امین شکروی و هادن چاپمن (1383) در تحقیقی تحت عنوان "مطالعه عوامل موثر بر بارداریهای ناخواسته در گروهی از زنان باردار شهر تهران" این پژوهش به صورت توصیفی و مقطعی است. که با هدف تعیین و میزان و علل حاملگیهای ناخواسته و نحوه به کارگیری روشهای جلوگیری از بارداری و همچنین دستیابی به دلایل عدم استفاده از این روشها به منظور شناخت عوامل موثر بر حاملگی‌های ناخواسته و تعیین میزان نیازهای برآورده نشده که همگی در چگونگی کنترل رشد جمعیت تاثیر دارند، برنامهریزی و اجرا شده است. دادهها از طریق پرسشنامه جمعآوری شده است. یافتههای این تحقیق نشان داده است که از میان کل نمونههای مورد مطالعه 63 درصد سابقه استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری را دارند. و از میان پاسخگویان 31 درصد حاملگی ناخواسته داشتهاند و 68 درصد حاملگی با برنامه قبلی داشتند. 49 درصد حاملگی ناخواسته به خاطر شکست روشهای جلوگیری از بارداری اتفاق افتاده است. از میان متغیرهای دموگرافیک مورد مطالعه، نسبت حاملگی‌های بدون برنامه در زنان زیر20 سال و بالای 40 سال افزایش داشته و در این دو گروه رابطه ضعیفی بین سن و نوع حاملگی مشاهده شده است. از میان متغیرهای زمینه ای تنها متغیرهای تعداد فرزندان پسر و دختر با تعداد حاملگیهای قبلی رابطه معنیدار را نشان داده است. گشتاسبی (1383) در تحقیقی تحت عنوان "الگوی بکارگیری روش های پیشگیری از بارداری در مناطق شهری استان کهگیلویه و بویراحمد" روش مورد بررسی تحقیق این بوده که با توجه به درصد بالای پوشش خانوارهای تحت نظارت مراکزبهداشتی- درمانی شهری استان کهگیلویه و بویراحمد 1540 نفر از بانوان متاهل به روش نمونهگیری تصادفی، از فهرست زنان موجود در هر مرکز انتخاب و در زمستان 1383 مصاحبه حضوری شدند. و از تکنیک پرسشنامه برای جمعآوری دادهها استفاده شده است. یافتههای این تحقیق نشان داده که میانگین سنی جمعیت مورد مطالعه 23 سال بود. میانگین تعداد بارداری 7/3 بار و تعداد فرزندان 2/3 به دست آمد. میانگین تعداد فرزندان خانوار با سطح تحصیلات و شغل بانوان دارای ارتباط معنیدار آماری بود. همچنین بین میانگین تعداد فرزندان خانوار با میانگین تعداد مطلوب فرزندان از نظر شرکت کنندگان مورد مطالعه، تفاوت معنیدار مشاهده شد. روشهای شایع جلوگیری از بارداری مورد استفاده توسط بانوان قرص و سپس بستن لولههای رحمی بود. در خصوص آگاهی از انواع روشهای پیشگیری از بارداری در نمونههای مورد مطالعه، بیشترین فراوانی در مورد قرص (94 درصد)، کاندوم (45 درصد) و سپس بستن لولههای رحمی بود به ترتیب (40 درصد و 18 درصد) در خصوص آگاهی از روشهای پیشگیری از بارداری در نمونههای مورد مطالعه بیشترین فراوانی تعداد زنان تک فرزند در گروه سنی 21-30 سال و زنان دارای دو فرزند و بیشتر در گروه سنی40-21 سال به دست آمده است. حاجیان (1382) در تحقیقی تحت عنوان "الگوی انتخاب روشهای پیشگیری از باروری و رابطه آن با سن، تعداد فرزندان و میزان تحصیلات در زنان همسردار 15-49 ساله در جمعیت روستای بابل" هدف از این تحقیق تعیین رابطه بین روشهای پیشگیری از باروری با سن، تعداد فرزند و میزان تحصیلات زنان میباشد. این مطالعه بصورت توصیفی- تحلیلی و به روش مقطعی با نمونهای از 400 نفر زنان واجد شرایط برنامه تنظیم خانواده (15-49) ساله در جمعیت روستایی بابل در سال 1379 انجام گردید. اطلاعات مربوط به نوع روش پیشگیری، سن، تعداد فرزندان و سطح تحصیلات زنان از پروندههای موجود تنظیم خانواده در مراکز بهداشتی و درمانی استخراج گردید. یافتههای این تحقیق نشان داده که در زنان تحت پوشش برنامه تنظیم خانواده، استفاده از روشهای مطمئن پیشگیری از بارداری (قرص، آیودی، کاندوم، توبکتومی و وازکتومی) 9/71 می‌باشد. در این خصوص بین نوع روش پیشگیری از بارداری با سن مادر، تعداد فرزندان و میزان تحصیلات از نظر آماری رابطه معناداری وجود داشته است. به طوری که زنان در سنین بالای 40 سال، تعداد فرزند بیشتر و بیسوادی بیشتر از روش توبکتومی و زنان در سنین پایینتر، تعداد فرزند کمتر و تحصیلات متوسط بیشتر از قرص آیودی و کاندوم استفاده میکنند و زنان با تحصیلات خوب و عالی بیشتر روش منقطع و وازکتومی را انتخاب میکنند. غلام حسینزاده (1382) در تحقیقی تحت عنوان "بررسی تعیینکنندههای استفاده از وسایل جلوگیری در استان گیلان" هدف از این تحقیق بررسی تعیینکنندههای استفاده از وسایل جلوگیری در استان گیلان می‌باشد. این پژوهش بر اساس دادههای DHS وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام گردیده است. تجزیه و تحلیل دادهها به وسیله شاخصهای آماری توصیفی مانند توزیع فراوانی و نیز تحلیل رابطه دو متغیره و رگرسیون چند متغیره انجام گردید. یافتههای این تحقیق نشان داده است که بهترین تعیینکنندههای استفاده از قرص سن زن، تعداد فرزندان زنده که یک زن در طول زندگی خود به دنیا آورده است و نیز آگاهی و شناخت در مورد قرص بوده است. کاندوم به وسیله شناخت و آگاهی در ارتباط با کاندوم شناخت و آگاهی در ارتباط با آیودی تبیین شد. روش منقطع را دانش و آگاهی در زمینه آیودی و نیز ترجیح جنسی در ارتباط با توبکتومی و وازکتومی تعیین میکرد بهترین تعیینکنندهها استفاده از توبکتومی دانش و آگاهی در ارتباط وازکتومی، تعداد فرزندان زنده زن، سن زن در اولین ازدواج، ترجیح جنسی، تعداد حاملگی و تعداد پسران و دخترانی که با خانوار زندگی میکردند بودند. روش وازکتومی را نیز شناخت و آگاهی در زمینه وازکتومی و تعداد فرزندان زنده تبیین کرد. آیودی توسط تعداد فرزندان و نیز شناخت و آگاهی در ارتباط با کاندوم تبیین می‌کرد. روش ریتمیک نیز توسط متغیرهای سن زن، تعداد فرزندان زنده به دنیا آمده زن و نیز آگاهی و دانش و شناخت در رابطه با آیودی تبیین میکرد. حاجیان (1382) در تحقیقی با عنوان "روند تغییرات هفت ساله در الگوی انتخاب روشهای پیشگیری از بارداری در جمعیت روستای بابل 1379-1373" این مطالعه با هدف مقایسه الگوی تغییرات هفت ساله در استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری در جمعیت روستای بابل میباشد. این مطالعه بر اساس اطلاعات موجود در پرونده و دفاتر تنظیم خانواده طی سال 79-1373 و با نمونه‌ای از 400 نفر از زنان 49-15 ساله واجد شرایط تنظیم خانواده در جمعیت روستایی تحت پوشش مرکز بهداشتی درمانی منطقه پایین گتاب بابل انجام گردیده است. و در کل 2800 پرونده طی هفت سال مورد ارزیابی قرار گرفت اطلاعات مربوط به نوع استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری از دفاتر و پروندهها استخراج گردید و با استفاده از آزمون Z و کای دو روند تغییرات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافتههای این تحقیق نشان داده که در طی روند هفت ساله تغییرات قابل ملاحظه وجود داشته است. توبکتومی از 2/26 درصد به 7/36 درصد افزایش معنی دار داشته و کاندوم از 3درصد به 5/7 درصد و آیودی از 5 درصد به 5/8 درصد افزایش داشته است. در حالی که بدون جلوگیری از 5/27 درصد در سال 1373 به 7/4 درصد در سال 1379 کاهش معنیدار داشته است. ولی تغییرات معنیدار در میزان استفاده از قرص و روش منقطع در طی هفت سال مشاهده نشده است. علوی (1381) در تحقیقی تحت عنوان "دلایل عدم استفاده از روشهای مطمئن پیشگیری از بارداری در زنان استفاده کننده از روش منقطع در شهرستان آمل" به بررسی دلایل استفاده از روش‌های منقطع در بارداری پرداخته این تحقیق به روش توصیفی و بر روی 379 زن متاهل 45-15 ساله ساکن شهر آمل که از روش منقطع استفاده میکردند صورت گرفته است. نمونهگیری به صورت تصادفی و چند مرحله‌ای انجام گرفت. برای تحلیل دادهها از آمار توصیفی و ضریب همبستگی پیرسون جهت بررسی ارتباط بعضی از متغیرها استفاده گردیده است. سن افراد تحت مطالعه 28 سال و مدت استفاده از روش منقطع 53 ماه بوده و حداقل از 3 ماه قبل تا به حال از روش منقطع استفاده کرده بودند و در رابطه با عدم استفاده از روشهای مطمئن پیشگیری از بارداری شامل ترس از عوارض جانبی، مخالفت همسر، ممنوعیت پزشکی، شیردهی و بیتفاوتی نسبت به حامله شدن میباشد. شایع‌ترین دلیل استفاده از روش منقطع تمایل همسر، کم عارضه بودن روش، در دسترس بودن روش و مطمئنترین روش نسبت به سایر روشها بوده است و بین متغیرهای سن، مدت ازدواج، تعداد خانوار، تعداد فرزندان و سن آخرین فرزند با طول مدت استفاده از روش منقطع، ارتباط معناداری به دست آمده است. بشردوست (1380) در تحقیقی تحت عنوان "عوامل موثر بر انتخاب روشهای پیشگیری از حاملگی" در این مطالعه مقطعی و توصیفی- تحلیلی بوده محقق روی 1001 نفر نمونه شهری و روستایی پژوهش را انجام داده است. واحدهای نمونه به طور مستقیم به نسبت از بین 20 خانه بهداشت و درمانگاه و 10 دفتر کار متخصصین زنان و زایمان در عرض دو ماه جمعآوری گردید. اطلاعات از طریق مصاحبه و به صورت چک لیست به دست آمد. نتایج این تحقیق نشان داده که میانگین سن مراجعین 1/29 و کسانی بودند که در ردههای سنی 19-15 سال ازدواج کردهاند.از دلایل لزوم اجرای برنامه تنظیم خانواده در بخش دولتی و خصوصی، نزدیکی منقطع به ترتیب با 3/24 درصد و 8/27 درصد میباشد. ارتباط معنیداری بین سن ازدواج و نوع روش میباشد. بین تحصیلات زن و نوع روش ارتباط معنیداری وجود دارد، نتایج آزمون کای دو وجود ارتباط معنیدار بین تعداد زایمان و نوع روش بدست آمد. بین تعداد فرزندان دختر و نوع روش، وجود ارتباط معنیدار نشان داده شده. الگوی تصمیمگیری در دو بخش دولتی و خصوصی نیز متفاوت است. اطلاعات بدست آمده این مطالعه نشان میدهد که عوامل عدیدهای روی انتخاب روشها توسط زوجین موثر میباشد. رخشانی (1380) در تحقیق تحت عنوان "استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری در شهر زاهدان" هدف از این مطالعه بررسی میزان تداوم استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری و عوامل موثر بر آن در شهر زاهدان است. این مطالعه از نوع کوهورت تاریخی است که با استفاده از مدارک موجود در مراکز بهداشتی و درمانی شهر زاهدان در سال 1380 انجام شده است. یافتههای این تحقیق نشان داده که ارتباط معناداری بین سن زنان و تعداد فرزند استفاده کنندگان از روشهای خوراکی و آیودی در مقایسه با آمپول و نورپلانت کمتر بوده است. و آزمون مجذور کای ارتباط معناداری بین شغل و نوع وسیله مورد استفاده نشان داده است. ولی بین سطح سواد و نوع وسیله ارتباط معناداری وجود دارد. در بین زنان قرص از بیشترین و نورپلانت از کمترین میزان مصرف برخوردار بوده است. فتحزاده (1379) در تحقیقی تحت عنوان "بررسی تاثیر متغیرهای اجتماعی، فرهنگی و جمعیتی بر روی وسایل جلوگیری از بارداری" هدف این تحقیق بررسی تعیینکنندههای استفاده از وسایل جلوگیری میباشد. این پژوهش به روش پیمایشی صورت گرفته است و دادهها به وسیله پرسشنامه از 322 زن 49-15 ساله که ازدواج کرده بودند جمعآوری شدهاند. تجزیه و تحلیل دادهها به وسیله شاخصهای آمار توصیفی مانند توزیع فراوانی و جدول تقاطعی و آمار تحلیلی مانند ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره انجام گردیده و نتایج حاصله به شرح زیر میباشد. از متغیرهای جمعیتی، مدت ازدواج و سن زن معمولترین علت استفاده از وسایل جلوگیری مطرح شدهاند. متغیرهای فشار فرهنگی، تصمیمگیری متقابل در زندگی و پذیرش شوهر بودند که بر استفاده از وسایل جلوگیری تاثیر و اهمیت داشتند. سپس پیشبینی احتمال استفاده از وسایل جلوگیری با استفاده از رگرسیون لجستیک صورت گرفت. در ابتدا تاثیر تک تک متغیرها بر استفاده از وسایل جلوگیری انجام شد. بهترین تعیینکنندهها استفاده از قرص، تعداد پسران و پذیرش شوهر بودند. کاندوم به وسیله متغیرهای تحصیلات مرد، تفاهم در استفاده از وسایل جلوگیری تبیین میکرد. بهترین متغیرهای تعیینکننده استفاده از توبکتومی، مدت ازدواج و پذیرش شوهر بودند و آمپول را متغیر پذیرش شوهر تبیین میکرد. در مرحله آخر پیشبینی احتمال استفاده از یک وسیله جلوگیری با توجه به تاثیر تمام متغیرها انجام شد. نگهداری (1379) در تحقیق تحت عنوان "بررسی تعیینکنندههای استفاده از وسایل جلوگیری در روستای نودان" به بررسی متغیرهای جمعیتی (مدت ازدواج، سن زن)، اجتماعی و اقتصادی (تحصیلات مرد و زن، میزان درآمد، وسایل ارتباط جمعی) و فرهنگی بر روی استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری پرداخته است. این پژوهش به صورت پیمایش صورت گرفته و دادهها به وسیله پرسشنامه از 322 زن 49-15 سال متاهل جمعآوری شده است. یافتههای این تحقیق نشان داده است که مدت ازدواج و سن زن مهمترین علت استفاده از وسایل جلوگیری بوده است و در متغیرهای اقتصادی تحصیلات مرد و میزان استفاده از وسایل جلوگیری بر استفاده از وسایل جلوگیری تاثیر داشته است. تصمیمگیری متقابل زن و شوهر و پذیرش شوهر در استفاده از وسایل جلوگیری تاثیر و اهمیت داشتهاند و بهترین تعیینکنندهها استفاده از قرص، تعداد پسران و پذیرش شوهر بوده است. 2- 2- 2- مطالعات خارجی کولا (2010) در تحقیقی تحت عنوان "ارتباط زوجین بر روی باروری و برنامههای تنظیم خانواده در یوروبای نیجریه" این مطالعه نشان داده که تصمیمگیری زن و مرد در مورد موضوعات باروری بالا است 59 درصد زنان و 66 درصد مردان بیان کردهاند که با همسرانشان در مورد اندازه خانواده و برنامه تنظیم خانواده صحبت میکنند و این مطالعه مخالف مطالعات اولیهای است که بیان میکنند که زوجین ارتباط کمی با هم در مورد موضوعات باروری دارند یعنی اینکه کمتر در این موارد با هم صحبت میکنند این تحقیق نشان داده است که سهم خیلی زیادی از زنان تمایل دارند در مورد استفاده از وسایل جلوگیری نسبت به اندازه فرزندان مورد دلخواهشان صحبت کنند این مطالعه روشن کرده که تفاوتهایی در مورد میزان ارتباط زن و شوهر بر روی اندازه خانواده و برنامه تنظیم خانواده وجود دارد. این که فاکتورهای جمعیتی و فرهنگی-اجتماعی تاثیر معنی‌داری بر روی روابط زوجین درباره اندازه خانواده و استفاده از برنامه تنظیم خانواده وجود دارد، فاکتورهای اجتماعی-فرهنگی موثر بر بحث زوجین شامل: فاصله سنی همسران، سطح سواد، نگرشهای مذهبی، نوع ازدواج، تاثیر رادیو و تلویزیون بر روی روابط زوجین. یافتههای این تحقیق نشان داده که روابط زوجین در مورد باروری و استفاده از وسایل جلوگیری همبستگی مثبتی با آموزش دارد و بیان میکند که مانع عمده در ارتباط زن و شوهر در مورد موضوعات مرتبط با باروری، موقعیت فرهنگی است و ناآگاهی در مورد هنجارها و ارزش‌های مدرن است. در این تحقیق دادهها از طریق پرسشنامه جمعآوری شده است و از زنان و مردان 49-15 سال استفاده شده و تعداد نمونه 763 زوج (زن و شوهر) 49-15 سال استفاده کرده و برای تجزیه و تحلیل دادهها از روش واریانس دو طرفه و رگرسیون لجستیک استفاده کرده است. فروست (2008) در تحقیقی تحت عنوان "بررسی عواملی که با انتخاب روشهای پیشگیری از بارداری و استفاده از روشهای متناقض در ایالات متحده" نمونهاي از زنان 44-14 ساله که از روش‌های متناقض وسایل پیشگیری استفاده میکردند انتخاب شد. این تحقیق میخواهد عواملی که بر انتخاب روشهای جلوگیری تاثیر دارند بررسی کند و برای تحلیل دادهها از رگرسیون لجستیک استفاده کرده است. یافتههای این تحقیق نشان داده است که انتخاب وسایل جلوگیری با عوامل اقتصادی- اجتماعی و ویژگیهای شریک جنسی همبستگی معنیداری دارد استفاده از قرص و کاندوم همبستگی معنیداری با تجارب و نگرش شریک جنسی دارد. برای مثال کسانی که آموزش دیدهاند همبستگی منفی با استفاده از قرص دارند. و همبستگی مثبت با روشهای طولانی مدت دارند. زنانی که از حاملگی پرهیز میکنند کمتر از روشهای نامتناقض و قرص استفاده میکنند و به طور نامنظم از کاندوم استفاده میکنند استفاده کردن از یک روش یعنی دیگر روشها را دوست ندارند و هماهنگی مثبتی با کاندوم دارد و همبستگی منفی با استفاده از قرص دارد زنانی که به طور کامل از یک روش رضایت ندارند احتمالا روشهای دیگر را انتخاب کنند. بابالولا (2008) در تحقیقی تحت عنوان "تاثیر برنامه ارتباطی (وسایل ارتباطی) بر روی استفاده از وسایل جلوگیری در بین زنان جوان در نیجریه" این مطالعه میخواهد تاثیر وسایل ارتباطی را بر روی تشویق جوانان در استفاده از روشهای مدرن جلوگیری برای جلوگیری از حاملگیهای ناخواسته بررسی کند. تعداد نمونه این تحقیق 819 زن متاهل بوده است و از تکنیک پرسشنامه برای جمعآوری دادهها استفاده کرده است. برای تحلیل دادهها از رگرسیون لجستیک چند متغیره استفاده شده است. یافتههای این تحقیق نشان داده است که تاثیر شناخت ظاهری بر روی استفاده از وسایل جلوگیری ضعیف است بلکه تاثیر شناخت عمیق در مورد ایده سازی در استفاده از وسایل جلوگیری قویتر است. یافتهها نه تنها موفقیت برنامهها (وسایل ارتباطی) را نشان میدهد بلکه تاثیر ارتباطات وسیع را در مدل تحلیلی نیز نشان میدهد. دیلباز (2008) در تحقیق تحت عنوان "آیا بین گروههای سنی زنان ترکیه نسبت به استفاده از وسایل جلوگیری اختلاف وجود دارد" در این تحقیق مقایسه بین زنان جوان و مسنتر که در سن باروری بودهاند نسبت به انتخاب روشهای جلوگیری انجام گرفته است. یافتههای این تحقیق نشان داده است درصد زنانی که از وسایل جلوگیری استفاده نمیکنند در گروه سنی جوان بیشتر است. نرخ استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری (درون رحمی) در بین گروههای سنی اختلاف وجود ندارد. توزیع روشهای جلوگیری در بین گروه‌های سنی مشابه است اما از وسایل جلوگیری درون رحمی در گروههای سنی بالاتر بیشتر استفاده میشود. ایندونگو (2007) در تحقیق تحت عنوان "استفاده از وسایل جلوگیری در بین زنان نامبیا" تاثیر فاکتورهای جمعیتی و اجتماعی بر روی استفاده از وسایل جلوگیری و انتخاب روش در بین زنان 24-15 سال نامبیا بررسی شده است. این مطالعه روشهای دستیابی به تسهیلات بهداشتی و خدمات تنظیم خانواده را بررسی میکند. دادههای این تحقیق از طریق روش کمی و کیفی جمعآوری شده است. دادههای کمی از طریق DHS به دست آمده و دادههای کیفی از طریق مصاحبه گروهی با زنان 24-15 سال بدست آمده است. این مطالعه روشن ساخته است در حالی که محدودیت دستیابی به خدمات بهداشت باروری برای زنان جوان در بسیاری از مناطق کم است و جامعه حساسیت کافی برای حقوق جنسیتی زنان ندارند به ویژه پرستاران در مناطق روستایی فرض میکنند قاضی هستند و بی‌میل به این که وسایل جلوگیری برای زنان فراهم کنند. تسهیلات بهداشتی همچنین به وسیله زنان جوان رتبهبندی شده میزان استفاده از وسایل جلوگیری در بین همه گروه‌های سنی به ویژه زنان نامبیا پایین است و از روشهای تزریق و کاندوم استفاده میکنند. ویژگیهای فردی و اجتماعی بر روی استفاده از وسایل جلوگیری تاثیر میگذارد. میزان تحصیلات، موقعیت ازدواج، تعداد بچهها و موقعیت شغلی فاکتورهای فردی مهم هستند موضوعات دیگر که با ویژگیهای فردی زنان در ارتباط است این است که آیا وی با شریکش در مورد تنظیم خانواده صحبت میکند. التانخویاژن (2007) در تحقیقی تحت عنوان "بررسی تعیینکنندههای استفاده از وسایل جلوگیری و انتخاب روش در مونگولیا" تعیینکنندههای استفاده از وسایل جلوگیری و انتخاب روش در مغولستان و با استفاده از دادههای سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 2000 مورد بررسی قرار داده است. یافتههای این تحقیق نشان داده است که زنانی که سطح تحصیلات بالاتری دارند به احتمال بیشتر از وسایل جلوگیری جاری استفاده میکنند. و اگر آنها از استفاده کنندگان جاری باشند آنها به احتمال بیشتر از آیودی و روشهای سنتی استفاده میکنند. زنانی که در روستا زندگی میکنند به احتمال زیاد از آیودی و روشهای سنتی استفاده میکنند. اختلاف معنیداری بین نمونهگیری اولیه در استفاده از وسایل جلوگیری و انتخاب روش وجود دارد. متغیرهای اجتماعی تاثیر مهمی در کاهش اختلاف بین بخش نمونه اولیه دارد. وقتی که روشهای مدرن با روشهای سنتی مقایسه میشوند. استفانسون و همکاران (2007) در تحقیق تحت عنوان "عوامل موثر بر استفاده از وسایل جلوگیری در آفریقا" در این مطالعه نقش فاکتورهای اجتماعی در تغییرات جغرافیایی در استفاده از وسایل جلوگیری مدرن در 6 کشور آفریقایی را مورد بررسی قرار میدهد. دادهها از طریق DHS جمعآوری شده است و از تکنیک چند سطحی برای تعیین فاکتورهای که تغییرات جغرافیایی در استفاده از وسایل جلوگیری مدرن دارد بررسی میکند. یافتههای این تحقیق نشان داده که بین فاکتورهای اجتماعی و استفاده از وسایل جلوگیری مدرن، ارتباط معنیداری وجود دارد. یافتههای این تحقیق نشان داده که عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه بر روی استفاده زنان از وسایل جلوگیری مدرن از بارداری تاثیر دارد. کولومگا (2006) در تحقیقی تحت عنوان "روابط زوجین، قدرت و استفاده از وسایل جلوگیری در بورکینافاسو، شرق آفریقا" تاثیر روابط زوجین و اقتدار در خانواده را بر روی وسایل جلوگیری می‌سنجد. داده‌های این تحقیق از اطلاعات DHS سال 2003 جمعآوری شده است. تعداد نمونه این تحقیق 9537 زوج ازدواج کرده بوده. متغیر مستقل، روابط زوجین و قدرت است. متغیر وابسته وسایل جلوگیری است و تاثیر سن، آموزش، تعداد بچههای زنده به دنیا آمده، ثروت و نوع ازدواج بر روی این وسایل بررسی شده است. این تحقیق نشان داده که آموزش، محل سکونت، ثروت و مذهب بر روابط زوجین تاثیر دارد و این بر روی استفاده از وسایل جلوگیری تاثیر میگذارد به علاوه دادهها نشان داده که روابط زوجین و قدرت در خانواده تبیینکننده موثری بر استفاده از وسایل جلوگیری میباشند، ولی قدرت در خانواده بیشترین تاثیر را بر روی استفاده از وسایل جلوگیری دارد. دانتابالیا و دیگران (2005) در تحقیق تحت عنوان "تعیینکنندههای استفاده از وسایل جلوگیری از حاملگی در میان زوجین شهر بمبئی هند با تاکید بر مردان" به انجام رساندند. هدف اصلی این تحقیق بررسی عوامل موثر بر استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری است. دادههای این تحقیق از طریق مصاحبه سازمان یافته از 2678 مرد ازدواج کرده بین سنین 18 تا 40 سال از شهر بمبئی هند گردآوری شده است. برای مشخص کردن رابطه میان متغیرهای مختلف و احتمال استفاده زوجین از روشهای جلوگیری از بارداری از آزمون کای اسکوار و رگرسیون لجستیک استفاده کرده است. 51 درصد افراد در زمان تحقیق از یک یا چند روش جلوگیری از بارداری استفاده میکردهاند و 48 درصد هیچ روشی را بکار نمیبردهاند. مشارکت مردان در استفاده از وسایل جلوگیری (کاندوم و روش منقطع) 23 درصد بوده است. نتایج این تحقیق نشان داده است که در میان زوجین که تمایل به داشتن یک یا دو فرزند دارند استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری به طور معنیداری بالا بوده است. متغیرهای سن، درآمد، تعداد فرزندان دلخواه، آگاهی در مورد وسایل پیشگیری از بارداری و فاصلهگذاری میان موالید تاثیر بسیار قوی بر استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری توسط زوجین دارد. فصل سوم مبانی نظری تحقیق 3- 1- مقدمه در این بخش از برخی نظریههای مرتبط با تنظیم خانواده که بیشتر در قالبهای اقتصادی و اجتماعی مطرح شده و متغیرهای مربوط را در خود جای دادهاند، سود خواهیم برد. دیدگاههایی که در مورد تنظیم خانواده وجود دارد عمدتا دیدگاههایی نیستند که مستقیما مربوط به این حوزه تحقیق باشد. بیشتر بررسیها و تحقیقات انجام شده نیز صرفا توصیفی بوده و توسط افرادی غیر از جمعیتشناسان انجام شده و مسائل نظری را لحاظ نکردهاند. در تحقیق حاضر به لحاظ این که پدیدههای جمعیتی در ارتباط با دیگر اجزای نظام اجتماعی است، از نظریات جامعهشناسی بیشتر استفاده میشود. 3- 2- مروری بر نظریات موجود 3- 2- 1- نظریه دیویس و بلیک برای فهم کامل باروری نیاز به اتصال دادن ساختار اجتماعی و روانشناسی اجتماعی داریم. جامعه به دو روش میتواند رفتار باروری زوجین را تحت تاثیر قرار دهد. به طور مستقیم از طریق تأثیر بر متغیرهای سطح خرد که به نوبه خود بر رفتار باروری مستقیما اثر میگذارد. نظریه دیویس و بلیک بین دو سطح خرد و کلان ارتباط برقرار میکند. این نظریه نشان داده است که ساختار اجتماعی از طریق یازده متغیر واسط بر باروری اثر می‌‌گذارد. دیویس و بلیک در طبقهبندی خود، یازده متغیر اصلی را که به طور مستقیم بر باروری زنان ارتباط دارند و به عنوان متغیرهای بینابینی بین باروری و متغیرهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، محیطی و زیست شناختی قرار میگیرند، مورد شناسایی قرار دادند. متغیرهای بینابینی که عوامل و مؤلفههای اجتماعی توسط آنها بر رفتار باروری تاثیر میگذارند، عبارتند از: الف: متغیرهایی که بر روی آمیزش جنسی موثرند (متغیرهای آمیزشی): 1) سن در اولین ازدواج 2) تجرد قطعی (درصد زنانی که هرگز ازدواج نکردهاند) 3) تعداد سالهای قرارگیری در معرض تولید مثل (همسرداری): الف- گسیختگی خانواده بر اثر طلاق یا متارکه ب- گسیختگی خانواده بر اثر فوت همسر 4) خودداری ارادی 5) خودداری غیرارادی (به علت بیماری، جدایی موقت ولی غیرقابل اجتناب) 6) فراوانی آمیزش جنسی: ب: متغیرهایی که بر حاملگی زنان موثرند (متغیرهای حاملگی): 7) باروری یا ناباروری (متاثر از علل ناخواسته و غیرارادی) 8) کاربرد یا عدم کاربرد وسایل جلوگیری از حاملگی: الف- وسایل شیمیایی یا مکانیکی ب- سایر وسایل، ابزارها و رویهها 9) بارآوری یا نابارآوری (متاثر از علل مثل عقیمی، اقدامات پزشکی و غیره) ج: متغیرهایی که بر وضع حمل موفقیتآمیز موثرند (متغیرهای وضع حمل): 10) سقط جنین حاصل از علل غیرارادی 11) سقط جنین حاصل از علل ارادی همانطور که ملاحظه میشود الگوی متغیرهای بینابینی دیویس و بلیک، سه مرحله برای باروری مطرح می کند، که هر کدام از متغیرهای مختلف، در یکی از این مراحل بر رفتار باروری موثر واقع می شوند. مرحله اول مربوط به متغیرهای تاثیرگذار بر آمیزش جنسی و در معرض مقاربت قرار گرفتن زنان است. مرحله دوم مربوط به متغیرهای تاثیرگذار بر انعقاد نطفه و حامله شدن زنان میباشد. مرحله سوم از مراحل سه گانه الگوی دیویس و بلیک را متغیرهای موثر بر وزن حمل تشکیل میدهند. هر کدام از متغیرهای مطرح شده در مراحل سه گانه فوق، میتوانند به نحوی عمل کنند که موجب افزایش یا کاهش زاد و ولد شوند. در نتیجه سطح زاد و ولد جامعه توسط ارزشها و معیارهای فرهنگی مربوط به این متغیرها تعیین میشود (ویکز، 1378). 3- 2- 2- نظریه منابع بر اساس این نظریه هر چه یک موقعیت منابع چندگانه برای یک شخص فراهم نمایید، وابستگی شخص به آن موقعیت بیشتر خواهد شد. بر اساس اصل دیگر هرچه ارزش پاداشهای دریافت شده به وسیله یک شخص در یک موقعیت بیشتر باشد وابستگی به آن موقعیت بیشتر خواهد شد. از آن جا که استفاده از وسایل جلوگیری پاداشهای مختلف برای زنان فراهم مینماید؛ تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه میباشد کارآیی وسایل جلوگیری از بارداری بستگی به ارزشی دارد که زنان برای استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری قائل هستند. بدیهی است که ارزش هر یک از انواع وسایل جلوگیری متفاوت بوده و طبیعی است که در این شرایط نگرش و تمایل زنان نسبت به هر یک متفاوت باشد. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری توسط زن ممکن است تحت تاثیر کارایی انواع وسایل جلوگیری، عدم تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری به علت عدم دسترسی به آنها، مشکلات و نارضایتیهای که در اثراستفاده از وسایل جلوگیری از بارداری توسط زنان ایجاد میشود قرار گیرد (کلانتری، 1378). 3- 2- 3- دیدگاه عرضه و تقاضا این دیدگاه نیز توسط اقتصاددانی به نام ریچارد استرلاین مطرح شده است. تز اساسی مدلی از جامعه را ترسیم میکند که در آن تغییرات اقتصادی و جمعیت شناختی با هم در رابطهاند. بر اساس این دیدگاه اگر مرگ و میر بالا باشد تعداد بچههای زنده کم شده و در نتیجه ممکن است عرضه فرزندان با تقاضا برای داشتن فرزند مساوی شود و در چنین شرایطی نیازی به تنظیم خانواده و کنترل موالید وجود ندارد اما اگر عرضه و تقاضا تجاوز کند خواه به خاطر افزایش بقای کودکان و یا به خاطر افزایش هزینه‌های فرزندان، در این شرایط زوجین ممکن است از برخی روشهای تنظیم خانواده استفاده کنند و تصمیم برای تنظیم خانواده بر پایه پذیرش زوجین از هزینههای مالی و اجتماعی آن است یعنی این که به خاطر عوامل و وسایل مالی و یا برخی ممنوعیتهای اجتماعی، زوجین ممکن است از وسایل جلوگیری از بارداری استفاده نکنند.در زمینه این که هزینههای فرزندان چه چیزی می‌تواند باشد. گری برگر ایدهای را مطرح کرده که در آن بچهها به عنوان کالاهایی در نظر گرفته می‌شوند که والدین برای به دست آوردن آنها در رقابت با خرید دیگر کالاها و اجناس قرار میگیرند. عقیده ایشان بر این است که خانوادههای طبقات بالای جامعه در معرض فرصتهای بیشتری برای خرید کالا (پولی) و درگیر شدن در فعالیتهای وقت گیر قرار دارند و اگر قصد داشته باشند که تعداد بچههای مطلوب داشته باشند سایر تمایلاتشان بایستی محدود شود. بطور کلی تاکید این دیدگاه بر روی محاسبه هزینه- سود بر تنظیم خانواده و کنترل باروری است. 3- 2- 4- نظریه جریان ثروت بین نسلی كالدول در قالب نظريه‌ جريان ثروت بين‌نسلي به تلفيق مفاهيم تقاضاي اقتصادي براي فرزندان و اشاعه‌ فرهنگي ايده‌ها و ارزش‌هاي غربي كه در نهايت تعيين‌كننده‌ اين تقاضا هستند پرداخت. جريان‌هاي ثروت در معناي تمام پول‌ها، كالاها، خدمات و تعهداتي است كه يك فرد براي ديگري فراهم مي‌كند. از نظر كالدول براي درك گذار باروري بايد به ماهيت جوامع توجه كرد. او دو دسته جوامع را با دو ساختار خانوادگي متفاوت از هم تفکيک مي‌کند كه تفاوت‌ آن‌ها اساساً در جهت جريان ثروت بين نسل‌ها مي‌باشد. به باور كالدول يك ارتباط مستقيم بين ساختار خانواده و باروري وجود دارد. در جوامع سنتي كه در شرايط باروري طبيعي بسر مي‌برند، فرزندان منافع اقتصادي دارند. جريان‌هاي ثروت رو به بالا و از نسل‌هاي جوان‌تر به نسل‌هاي سالخورده‌تر است. در نتيجه، والدين به كميت فرزندان اهميت مي‌دهند. در جوامع جديد مبتني بر اقتصاد مدرن، فرزند داراي بار اقتصادي براي خانواده است. بنابراين، فرزندان ارزش پاييني از نظر اقتصادي براي والدين دارند. ساختار خانواده بر حسب جريان‌هاي نزولي ثروت سازمان يافته است. در نتیجه، والدين بیش‌تر به كيفيت فرزندان توجه مي‌كنند. برخلاف جوامع سنتي، در مورد اخير باروري در شرايط كنترل‌شده است. بر اساس اين نظريه،‌ در همه‌ جوامع تصميم‌هاي باروري پاسخ‌هاي عقلاني اقتصادي به جريان‌هاي ثروت خانوادگي است. در جوامع سنتي، داشتن تعداد زيادي كودك زنده يك نوع تصميم اقتصادي عقلايي است، زيرا هر كودكي كه به خانواده اضافه مي‌شود باعث افزايش ثروت والدين، امنيت دوران سالخوردگي و رفاه اجتماعي و سياسي مي‌شود. در جوامع با جريان‌هاي ثروت نزولي، تصميم عقلاني از نظر اقتصادي اين است كه هيچ بچه‌اي نداشته باشيد. به نظر كالدول گذار از يك رژيم باروري طبيعي به يك رژيم باروري كنترل ‌شده به وسيله‌ معكوس‌ شدن جريان ثروت صورت مي‌گيرد. اين وضعيت زماني پيش‌ مي‌آيد كه در جريان نوسازي نظام خانواده از شكل گسترده به خانواده‌ هسته‌اي تغيير شكل دهد و در نتيجه روابط عاطفي و اقتصادي ميان نسل‌ها ضعيف ‌شود. در اين شرايط چون والدين هستند كه بايد ثروت خالص را به فرزندان انتقال دهند، بنابراين ترجيح مي‌دهند فرزندان كم‌تري داشته باشند. كالدول هسته‌اي‌ شدن خانواده را پيش‌شرط معكوس‌ شدن جريان انتقال ثروت مي‌داند كه به ‌نظر مي‌رسد نوسازي و توسعه‌ اقتصادي و اجتماعي مقدم بر آن باشد. در واقع، كالدول تغيير شكل خانواده، معكوس ‌شدن جريان ثروت و كاهش باروري را به وسيله‌ نيروهاي فرهنگي و اقتصادي تبيين مي‌كند. به اين ترتيب، مي‌توان گفت اساس نظریه‌ كالدول تغيير ارزش‌ها و منافع اقتصادي فرزندان است. به طور كلي، كالدول پنج مكانيزم كاهش نيروي كار بالقوه‌ فرزندان، افزايش هزينه‌هاي آموزشي فرزندان، افزايش اهميت سرمايه‌گذاري براي فرزندان، تغيير فرهنگي و توسعه‌ ارزش‌هاي طبقه‌ مياني غرب در زمينه‌ خانواده‌ هسته‌اي فرزندمحور را باعث كاهش ميزان باروري مي‌داند. نظريه‌ جريان‌هاي ثروت نظريه‌اي بي‌نظير در گسترش تعريف از انتقال بين‌نسلي در سرتاسر جريان زندگي و ارتباط‌ دادن مستقيم تغيير نظام‌هاي ارزشي راجع به انتقال‌هاي بين‌نسلي ثروت با گذار باروري است. 3- 2- 5- نظریه افزایش جمعیت پیروان این گروه بر این باورند که امکانات طبیعت و کره زمین برای تغذیه و تامین وسایل زندگی افراد بشر نامحدود و یا لااقل بسیار وسیع است. بنابراین از افزایش جمعیت نباید بیم داشت، بلکه برعکس باید باتوجه به مزایا و محاسنی که این امر میتواند به دنبال داشته باشد از آن استقبال کرد. به طور کلی اکثر ادیان و به ویژه ادیان الهی، طرفدار افزایش نفوس بوده و تکثیر اولاد را تشویق و جلوگیری از آن را غالباً نهی میکنند (کتابی، 1387). اما به نظر میرسد دیدگاه اسلام چیز دیگری است. دین اسلام، از طرفی، به آیات و احادیثی اشاره می‌کند که موافق تشکیل خانواده و افزایش موالید است که از این طریق تاکید عمدهای بر شکلگیری خانواده و تولید مثل به عنوان وسیلهای برای تضمین بقاء و تداوم نسل انسانی دارد. از طرف دیگر، آیات و احادیثی نیز وجود دارد که به طور ضمنی جلوگیری از حاملگی را جایز دانسته است. برای مثال موضوع شیر دادن مادر به بچه به مدت دو سال مورد تاکید قرار گرفته است. از آنجا که حاملگی موجب قطع شیر مادر میشود، میتوان استنباط کرد که عمل به توصیههای قرآنی میتواند در ایجاد فاصلهگذاری مناسب بین موالید موثر افتد. در این زمینه همچنین میتوان به جهتگیری موافق فرهنگ اسلامی در زمینه استفاده از وسایل جلوگیری از حاملگی از جمله روش نزدیکی منقطع اشاره کرد که در قوانین فقهی اسلامی مجاز شمرده شده است (میرزایی، 2004). 3- 2- 6- نظریه مخالفان افزایش جمعیت پیروان این نظریه، افزایش جمعیت را به عنوان یک واقعیت پدیدهای انکارناپذیر دانسته و در عین حال بر این باورند که میتوان با استفاده از روشهای پیشگیری از حاملگی از افزایش بیرویه آن جلوگیری کرد و از این طریق جامعه را از پیامدهای سوء عدم تعادل میان رشد جمعیت و رشد اقتصادی برحذر داشت. این گروه نه تنها افزایش جمعیت را باعث توسعه و پیشرفت جوامع نمیدانند بلکه حتی آن را مانع توسعه نیز میدانند. آنها میگویند تجربه تاریخ نشان داده است که هر زمانی کمیت بر کیفیت غلبه کرده، پیشرفت مادی و اجتماعی جوامع متوقف شده است (بهنام، 1348). 3- 2- 7- نظریه حد مطلوب جمعیت نظریه حد مطلوب جمعیت نخستین بار به طور رسمی طی سالهای 1865-1810 توسط کارل وینکل پروفسور آلمانی مطرح شد. او ملتهای جهان را به سه گروه ملتهای کمجمعیت، ملتهای پرجمعیت و ملت‌های با جمعیت متناسب تقسیم کرد. نامبرده بر این باور است که بایستی در دفع دو خطر کوشید: زیادی جمعیت و کمی جمعیت و میان این دو حد است که میتوان تصوری از تعادل و یا وضعی متناسب و منطقی داشت (تقوی، 1382). افلاطون تعداد و سکنه جمهوری ایدهالی خود را دقیقا ًمشخص کرد (آن را مقدار 5040 نفر در نظر گرفته‌است) او میگفت چنین جمعیتی میتواند نیازمندیهای جامعه را به هنگام جنگ برآورد و اجرای درست بخش زمینها و نظام مالیاتها را عملی سازد. وی درباره ثابت نگه داشتن شمار مردم یک شهر به یک میزان میگوید: تعداد زناشوییها را به تشخیص زمامداران واگذار خواهیم کرد و تا آنجا که شدنی است با توجه به مرگ و میر و جنگ و بیماریها و پیشامدهای همانند دیگر شمار مردم شهر را به یک میزان نگه دارند (کلانتری، 136:1378). 3- 2- 8- تئوری تغییر و پاسخ جمعیتی تئوری تغییر و واکنش جمعیتی توسط دیویس به عنوان یک مقدمه نه به عنوان یک راه حل برای تئوری انتقال جمعیتی مطرح شد. توجه دیویس به علل رشد جمعیت، بر اساس فرضیاتی است که او آنها را به عنوان علل اصلی رشد جمعیت میداند. مشکل اساسی تلاشهای دیویس مربوط به موضوع محوری تئوری انتقال جمعیت بود. دیویس یک سوال در تئوری خود مطرح میکند و آن این است که چگونه کاهش مرگ و میر منتهی به کاهش باروری میشود؟ برای پاسخ به این سوال، دیویس این سوال را پرسید که به هنگام کاهش مرگ و میر چه اتفاقی میافتد؟ پاسخ این است که بیشتر بچهها تا بزرگسالی باقی میمانند در حالی که فشار بزرگی بر خانواده وارد کرده و افراد برای رهایی از این فشار مجبور به سازماندهی دوباره زندگیشان میشوند این واکنش مردم نسبت به تغییر جمعیتی میباشد. باید دانست که واکنشهای آنها بر حسب هدفهای فردی است نه اهداف ملی، و به ندرت آنچه که دولت میخواهد اتفاق میافتد. اگر اعضای یک جامعه آماده دریافت روش رفتاری خاص نباشند، به آن روش رفتار نخواهند کرد. دیویس پیشنهاد کرد که قویترین انگیزه برای محدود کردن خانواده ترس از فقر یا اجتناب از رنج آن چنان که مالتوس بحث میکرد نیست. بلکه چشمانداز موفقیت بیشتر است که اغلب مردم را برمی‌انگیزد تا تعداد فرزندان کمتری داشته باشند. او در نهایت تاکید میکند که حداقل تمایل برای بقاء نسبی فرد در جامعه ممکن است باعث جلوگیری از داشتن فرزند زیاد شود. 3- 2- 9- نظریه مبادله انتخاب نظریه مبادله برای موضوع مورد تحقیق به این دلیل است که دو انگاره واقعیت اجتماعی (شبکه یا ساخت شبکهای) و انگاره رفتار اجتماعی (رفتار مبادلهای) را به هم پيوند میزند. از طرف دیگر این تئوری یکی از مسائل بحثبرانگیز جامعه شناسی را که شکاف بین سطح خرد و کلان است را حل می‌کند. به این ترتیب که ماهیت واحدها میتوانند خرد و کلان باشند. کنشگر میتواند یک فرد یا یک واحد جمعی باشد که قابلیت تقویت از محیط را دارد. واحدها میتواند اشخاص فردی یا واحدهای پیوستهای مثل گروهها، سازمانها و ملتها باشند. امرسون بنیانگذار این تئوری سه پیشفرض اساسی برای نظریه مبادله قائل است که عبارتند از: الف: کسانی که از رویدادها نفع میبرند، گرایش به کنش معقولانه در جهت وقوع آن رویداد دارند. ب: انسانها سرانجام از رویدادهای رفتاری دلزده میشوند چنان که این رویدادها به تدریج خاصیت خود را از دست میدهند. ج: منافعی که انسانها از رهگذر فراگردهای اجتماعی بدست میآورند بستگی به منافعی دارد که آنها می توانند در مبادله ارائه کنند. بر اساس یکی از این اصول هر چه یک موقعیت، منابع چندگانه پاداش برای یک شخص فراهم نماید، وابستگی شخص به آن موقعیت بیشتر خواهد شد. بر اساس اصل دیگر، هر چه ارزش پاداشهای دریافت شده به وسیله یک شخص در یک موقعیت بیشتر باشد، وابستگی شخص به آن موقعیت بیشتر خواهد شد. از آن جا که استفاده از وسایل جلوگیری پاداشهای مختلفی را برای زوجین فراهم مینماید تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه میباشد. کارایی وسایل جلوگیری از بارداری بستگی به ارزشی دارد که زوجین برای وسایل جلوگیری از بارداری قائل هستند. بدیهی است که ارزش هر یک از انواع وسایل جلوگیری متفاوت بوده و طبیعی است که در این شرایط نگرش و تمایل زوجین نسبت به هر کدام متفاوت باشد که در جای خود قابل بررسی است. بنابراین اصل میتوان نتیجه گرفت که تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری توسط زوجین ممکن است تحت تاثیر عوامل زیر باشد: کارایی انواع وسایل جلوگیری، عدم تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری به دلیل عدم دسترسی به آنها، مشکلات و نارضایتیهایی که در اثر استفاده از وسایل جلوگیری از باروری توسط زوجین ایجاد میشوند. 3- 3- چارچوب نظری مورد استفاده چارچوب نظری، راهنمای اصلی پژوهشگر در ارائه مدل، فرضیات، تدوین پرسشنامه و تبیین علی متغیرهای مورد مطالعه میباشد. انتخاب چارچوب نظری علاوه بر آن که اجازه میدهد پرسش آغازی را از نو فرمول بندی یا به صورت دقیقتری بیان کنیم، به عنوان شالودهای برای ارائه فرضیههایی بکار میرود که به اعتبار آنها محقق پاسخ منسجمی به پرسش آغازی خواهد داد. در چارچوب نظری، با توجه به جامعه و موضوع مورد مطالعه، باید نظریهای انتخاب شود که مدل ارائه شده توسط آن، بیشترین قدرت تبیینکننده را برای حل مسئله داشته باشد. در واقع، بر پایه چارچوب نظری است که محقق زاویه نگرش و دید خود را نسبت به یک پدیده روشن میسازد (لهسائیزاده، 23:1385). در هر تحقیقی، مبحث چارچوب نظری یکی از مباحث بسیار مهم میباشد. به این معنی که محقق تئوری مورد نظر خود را انتخاب نموده و تئوری منتخب در تمام مراحل تحقیق مورد توجه میباشد. تحقیق حاضر نیز از این قائده مستثنی نیست. 3- 3- 1- تئوری اقتصادی اساس این نظریه بر روی انتقال باروری است که تئوری تقاضا نامیده شده است و فرض بر این است که افراد هزینه و فایده استفاده از وسایل جلوگیری را در نظر میگیرند. در جامعه شناسی و جمعیت شناسی هزینههای استفاده از وسایل جلوگیری شامل هزینههای جسمی و هزینههای روحی است. فایده استفاده از وسایل جلوگیری وقتی آشکار میشود که از حاملگیهای ناخواسته جلوگیری میکند. بعضی تئوریها مکانیسمهای خاص را در نظر میگیرند که علت انتقال باروری را به تمایل و انگیزه برای بچهدار شدن میداند از وقتی که فایده استفاده از وسایل جلوگیری ریشه در باروری مورد انتظار دارد این قابل توجه است که این تئوریها دقیقا انگیزههای دیگر برای استفاده از وسایل جلوگیری را مورد بررسی قرار نمی‌دهد. در این تئوری اختلاف وجود دارد چون هر یک از این شاخصهای تئوری سعی میکند به طور جداگانه هزینه و فایده استفاده از وسایل جلوگیری با توجه به داشتن بچهداری بررسی کند. از طرف دیگر هزینه و فایده استفاده از وسایل جلوگیری با هزینه و فایده فرزندآوری مرتبط است. این تئوری توسط نمودار زیر توضیح داده میشود. با توجه به جدول هزینه و فایده استفاده از وسایل جلوگیری از هزینه و فایده بچهداری تاثیر میگیرد و بر رفتار واقعی استفاده از وسایل جلوگیری تاثیر میگذارد. جدول 3-1: هزینه و فایده استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری هزینه استفاده از وسایل جلوگیری هزینه فرزندآوریفایده فرزندآوری استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری فایده استفاده از وسایل جلوگیری هزینه فرزندآوریفایده فرزندآوری نظریه اقتصادی، با توجه به زمینه اقتصادی، انسانها را افرادی عقلانی به حساب میآورد که برای انجام هر کاری اقدام به ارزیابی هزینه و فایده اقتصادی امور میکنند. این دسته نظریات دچار نوعی تقلیل هستند، بنابراین قادر به تبیین کامل رفتار باروری نمیباشند. همچنان که استرلین بیان میکند عوامل اقتصادی به تنهایی نمیتواند تعیین کننده ارزش فرزند و رفتار باروری باشد بلکه عوامل دیگری مانند منافع اجتماعی، سلیقهها و علایق خانواده نیز بر رفتار باروری موثرند. با توجه به نظریات بالا این نکته روشن میشود که استفاده از وسایل جلوگیری تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار میگیرد که در تئوری اقتصادی استفاده از وسایل جلوگیری به سود و هزینه فرزندآوری بر میگردد و به این که هر چه فرزند دارای سود و فایده باشد کمتر از وسایل جلوگیری استفاده می‌شود، تعداد فرزندان و جنسیت فرزند بر روی انتخاب روش تاثیر میگذارد. در این نظریه استفاده از وسایل جلوگیری به سود و زیان وسیله و شرایط اجتماعی و اقتصادی برمیگردد. این نظریه بیان می‌کند که افراد انتخابشان بر اساس سود و زیان (هزینه) صورت میگیرد. زوجین با توجه به سنجیدن این که فرزند چقدر سود و هزینه دارد دست به انتخاب وسایل جلوگیری میزنند وقتی که در یک جامعه فرزند زیاد ارزش نباشد و والدین به فرزندان دلخواه‌شان دست پیدا کنند معمولا وسایلی را انتخاب میکنند که قدرت ریسک حاملگی را پایین آورد (حسینی، 1390). 3- 3- 2- نظریه کنش اجتماعی تالکوت پارسونز: تالکوت پارسونز، جامعهشناس مشهور آمریکایی در کتابش تحت عنوان "ساخت کنش اجتماعی" بیان میکند که کنشهای اجتماعی در قالب هنجارها و ارزشهای اجتماعی سازمان مییابند، هنجارهای اجتماعی کنش فرد را در جهت همنوایی نهایی نظام ارزشی اجتماعی سوق میدهد. در همین کتاب است که پارسونز از یک کنش داوطلبانه که به وسیله افراد در یک قالب اجتماعی صورت می‌گیرد، سخن به میان میآورد و آن را ناشی از موقعیت و نقش اجتماعی فرد در جامعه دانسته و بر اساس آن به تحلیل میپردازد. به نظر او تمام کنشها رفتارند، اما تمام رفتارها کنش نیستند، کنش بر خلاف رفتار ارادی است و ارزشهای موجود تنها نوع کنش را مشخص میکند (توسلی، 189:1380). در این سیستم و نظام داوطلبانه کنش از نظر پارسونز، موارد زیر به چشم میخورد: 1- کنشگر: که منظور پارسونز از کنشگران بیشتر اشخاص و افراد هستند. 2- فضایی که شخص در آن قرار گرفته و در همین فضاست که کنشهای داوطلبانه افراد به وقوع می‌پیوندد. 3- شرایط موقعیتی: که منظور پارسونز از این شرایط، طبقه جنسی افراد، مکان فیزیکی که در آن قرار دارند و محیط اجتماعی و... میباشد که بیشتر از آن که فرد آنها را به دست آورده باشد (اکتسابی)، به افراد واگذار شده است (انتسابی). 4- اهداف: پارسونز معتقد است که کنشگران همان افرادی هستند که از کنشهای خود هدفهای مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و... را دنبال میکنند. 5- وسایل: کنشگران برای نیل به اهداف خود از یکسری وسایل استفاده میکنند که میتوانند ماهیتاً چندگانه باشند. 6- ارتباط: منظور پارسونز از ارتباط، روابط و کنشهای میان عوامل فوق که همان کنشگر، شرایط، اهداف و ابزار است، میباشد. پارسونز معتقد است که مناسبات و روابط میان کنشگران و شبکه روابط متقابل میان افراد و گروه‌هاست که نظام کنش را تشکیل میدهد و فرضش بر این است که کنشگران خواستار به حداکثر رساندن رضایت خاطرند و چنانچه با دیگر افراد در کنش متقابل قرار گرفته و رضایت خاطر کسب کنند، کنش خودشان را مجدداً تکرار خواهند کرد. پارسونز عناصر تشکیل دهنده نقشها در کنشهای متقابل را شامل: انتظارات، هنجارها و تضمینها (پاداش و تنبیه) میداند. و منظورش از انتظارات این است که فرد از دیگری انتظار دارد که در موقعیتی خاص به این یا آن صورت رفتار کند و متقابلاً میداند که دیگری نیز از او چنین انتظاری دارد و هم‌چنین فرض میکند که یکسری از ارزشها و هنجارها وجود دارند که رفتار فرد را تحت کنترل درآورده و در صورت این که افراد نتوانند انتظارات متقابل را برآورده کنند، با ضمانتهای اجرایی یا همان نظام پاداش و تنبیه مواجه خواهند شد (همان منبع: 191). پارسونز برای همه نظامهای کنشی چهار تکلیف کارکردی را مدنظر قرار داده است که عبارتند از: 1- تطبیق: یا همان سازگاری نظام با موقعیتی که در آن قرار گرفته است. 2- دستیابی به هدف: تعیین هدفهای اصلی نظام و دستیابی به آنها. 3- یکپارچگی: تنظیم روابط متقابل اجزای سازنده نظام. 4- حفظ الگو: نظام باید انگیزشهای افراد و الگوهای فرهنگی آفریننده آن را نگهداری کند (ریتزر، 131:1388). نظام اجتماعینظام فرهنگینظام شخصیتیارگانیسم رفتاری جدول 3-2: نظامهای کنشی پارسونز دیدیم که پارسونز برای همه نظامهای کنشی چهار تکلیف کارکردی را مشخص نموده است. پارسونز معتقد است که این تکالیف چهارگانه با چهار نظام کنش که جزئی از نظریه او هستند، در ارتباطند. او میگوید نظام اجتماعی کارکرد یکپارچگی را به عهده داشته و این نظام شامل کنشگران، کنشها و محیط تعریف شده است. در مورد فرهنگ بیان میکند که بسیار نمادین و ذهنی است و به آسانی از یک نظام به نظام دیگر منتقل می‌شود و از طریق اشاعه از یک نظام شخصیتی به طرف دیگر نظامها حرکت میکند. در نظریه او نظام شخصیتی کارکرد دستیابی به هدف را به عهده دارد که به وسیله دیگر نظامها نظارت میشود و بالاخره این که کارکرد ارگانیسم رفتاری را سازگاری با موقعیتی که در آن قرار گرفته بیان میکند (همان منبع:132). 3- 4- مدل تجربی تحقیق شکل 3-1: مدل تجربی تحقیق 3- 5- فرضيههای تحقيق بین سن و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. بین سن ازدواج و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. بین تحصیلات و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. بین تعداد فرزندان و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. بین طبقه اجتماعی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. بین تفاوت سنی زوجین و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. بین نگرش نسبت به داشتن فرزند و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. بین سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. بین وضعیت اشتغال و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. بین میزان درآمد خانواده و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. بین ترجیح جنسی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. بین ارزشهای دینی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. بین میزان استفاده از رسانههای جمعی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. بین میزان برابری در تصمیمگیری و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. فصل چهارم روش شناسی تحقیق 4- 1- مقدمه: روش تحقیق به چگونگی برنامهریزی و اجرای تحقیق مربوط میشود که به معنای انتخاب درست روش مناسب و یافتن نحوه بکار بردن آن در حوزه مورد مطالعه است. روشهای تحقیق تکنیکهای واقعی پژوهش است که برای مطالعه زندگی اجتماعی بکار برده میشود. برای یک پژوهش، روش تحقیق صحیح یک امر حیاتی است. انتخاب یک روش تحقیق بستگی به شرایطی از جمله: سؤالها و هدف هر تحقیق، تواناییهای شخص محقق و امکانات او، نوع دادههای در دسترس، شرایط مورد مطالعه و محدودیتهای آن دارد. با توجه به این که دستیابی به نتایج صحیح و مورد اعتماد، وابسته به استفاده بجا از روشهای تحقیق میباشد، لذا باید تشخیص و درک روشهای پژوهشی در همان حد که موضوع تحقیقی برای پژوهشگر اهمیت دارد، مورد توجه قرار گیرد. در این فصل به روش تحقیق، متغیرها، ابزار تحقیق، روش استخراج، نمونهگیری و روشهای آماری مورد استفاده در تحقیق میپردازیم. روش، در یک پژوهش علمی نقش اساسی دارد و پژوهشگر را در نیل به حقیقت و گریز از خطا یاری میدهد. دکارت روش را راهی میداند که به منظور دستیابی به حقیقت در علوم باید پیمود (ساروخانی، 24:1381). 4- 2- روش تحقیق روش تحقیق، در هر پژوهش با توجه به نوع موضوع مشخص میشود. در این تحقیق موضوع مورد مطالعه، بررسی عوامل مرتبط با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده است این تحقیق بر اساس نوع دادههای جمعآوری و تحلیل شده، تحقیقی کمی است. مطالعات کمی به بررسیهایی اطلاق می‌شود که امکان گردآوری مجموعه اطلاعات قابل مقایسهای را از واحدهای مورد مطالعه داشته باشد (طالب، 23:1380). همچنین، چنین بررسیهایی کم هزینهتر از بررسیهای کیفی هستند و انجام آن‌ها آسانتر است و علاوه بر این، با این تحقیقات میتوان سریعتر به نتیجه رسید. 4- 3- تکنیک تحقیق در این تحقیق از تکنیک پیمایش استفاده شده است. مشخصه پیمایش، مجموعه ساختمند یا منظمی از داده‌هاست که دواس آن را ماتریس متغیر بر حسب دادههای موردی مینامد. بدین معنا که اطلاعاتی درباره متغیرها یا خصوصیات یکسان، دست کم دو مورد (و معمولا خیلی بیش از این) جمع‌آوری شده و به صورت ماتریس دادهها نمایش داده میشود (دواس، 14:1381). 4- 4- جامعه آماری جامعه عبارت است هر مجموعه معینی از افراد یا چیزهایی که دست کم دارای یک صفت مشترک باشند، جامعه گفته میشود (هومن، 10:1385). جامعه‌ آماری تحقیق حاضر زوجین شهرستان آران و بیدگل را تشکیل می‌دهند که در مجموع 81459 نفر می‌باشند (مرکز آمار ایران، 1392). 4- 5- حجم نمونه و روش نمونهگیری در پیمایش جمعیت جامعه را مد نظر قرار داده و سپس درصدی از آن را به عنوان نمونه انتخاب می‌کنیم. جمعیت نمونه باید معرف جامعه مورد نظر باشد (لهسایی زاده، 46:1385). نمونه باید معرف جامعه آماری باشد تا بتوان پارامتر جامعه را از طریق ارزش نمونهای برآورد کرد (ساعی، 27:1386). تعداد افراد مورد نظر در این تحقیق، بر اساس فرمول کوکران (رفیع پور، 383:1383)، برابر با 382 نفر شده است. شکل 4-1: فرمول کوکران جهت تخمین حجم نمونه طبق نتیجه بدست آمده از به کارگیری فرمول کوکران حجم نمونه در این تحقیق حدود 382 نفر است. 4- 6- ابزار جمع آوری دادهها جمعآوری اطلاعات در این تحقیق از طریق مراجعه مستقیم پژوهشگر به پاسخگویان و تکمیل پرسشنامه انجام میگیرد. در علوم اجتماعی از دو نوع پرسشنامه استفاده میشود. بعضی از پرسشنامه‌ها دارای مجموعهای از سؤالات استاندارد شده یا بسته هستند که فقط یک دسته پاسخهای معینی به آنها میتوان داد و بعضی دیگر از پرسشنامهها دارای سؤالات باز میباشند که به پاسخگویان فرصت میدهد که نظرات خود را با عبارات خودشان بیان کنند (گیدنز، 274:1387-271). پرسشنامه از تعدادی پرسش یا سؤال تشکیل میشود که ماهیت و ویژگی سؤالات میتواند متفاوت باشد. گاهی محتوای سؤال درباره اطلاع فرد در مورد مطلبی است، یعنی میخواهد بداند آیا فرد مورد بررسی راجع به فنون موضوع اطلاعی دارد یا نه؛ مثلا نظر شما در مورد این جمله چیست؟ زمانی نیز سؤال در پی بدست آوردن اطلاعات شما درباره کارها یا رفتاری است که فرد انجام میدهد. طیف لیکرت، یک مقیاس تجمعی متشکل از یک رشته گویه است. پاسخگویان موافقت یا مخالفت خود را با هر گویه بر روی مقیاس فشرده مشخص میکنند. تکنیک لیکرت مقیاس ترتیبی به بار میآورد که عموما مستلزم آمار غیر پارامتری است. این مقیاس هنگامی که به ترتیب خاصی از مردم سؤال میشود پایایی بالایی دارد. نمره مقیاس شامل اندازه گیری شدت نگرش ابراز شده در تمام گویههاست (میلر، 208:1380). 4- 7- روش تجزیه و تحلیل دادهها پس از تکمیل پرسشنامه و گردآوری دادهها، مرحله تازهای از تحقیق تحت عنوان استخراج و تحلیل دادهها آغاز میشود. دادههای پراکنده باید در مجموعههای معنادار گرد هم آیند، تا کار تحلیل تسهیل شود. در مرحله بعد کد گذاری دادهها را آغاز میشود و بدین وسیله کار ما در استفاده از پاسخها از طریق جمعآوری پاسخهای مشابه و از نظر محتوی یکسان در گروههای کوچکتر برای تحلیل ساده میشود (ساروخانی، 1381). انتخاب روش تحلیل به پیچیدگی مسئله تحقیق وابسته است. اگر تحقیق فقط شامل یک متغیر باشد از روش تحلیل مناسب، تحلیل یک متغیره استفاده میشود و اگر شامل دو متغیر است از روش تحلیل دو متغیره و... و در هر سطحی از تحلیل دامنهای از روشهای تحلیل موجود ست و در انتخاب این روشها تا حدی سطح سنجش متغیرها (اسمی-ترتیبی-فاصلهای-نسبی) تعیینکننده است. پارهای از روشهای تحلیل فقط برای متغیرهایی با سطح سنجش خاص (مثلاً فاصلهای) مناسباند، بعد از تعیین روش تحلیل مناسب، انتخاب آماره‌هایی برای آن روش خاص هم از خود روش تحلیل تاثیر می‌گیرد (دواس، 136:1381). در تحقیق حاضر از نرمافزار بسته آماری برای علوم اجتماعی برای تجزیه و تحلیل دادهها در دو سطح توصیفی و استنباطی استفاده خواهیم نمود. در قسمت آمار توصیفی هدف، خلاصه کردن پاسخ‌ها و کشف الگوها و فرآیندها است و در قسمت آمار استنباطی به دنبال بیان این مطلب خواهیم بود که آیا الگوهای کشف شده در نمونه، در جمعیت هم کاربرد دارد یا خیر. 4- 7- 1- آمار توصیفی طبق تعاریف فوق در این قسمت محقق به دنبال کشف الگوها و فرایندهای حاکم بر پاسخهای افراد مورد مطالعه میباشد، قبل از اینکه محقق به سراغ تجزیه و تحلیلهای آماری نظیر رگرسیون، مقایسه میانگینها و... برود مفیدتر آن است که توصیف جامعی از ویژگیهای جمعیت مورد مطالعه نظیر سن، میزان تحصیلات، درآمد، شغل و... را ارائه دهد و از یک سری آمارههای توصیفی نظیر توزیع فراوانی، انحراف معیار، میانگین برای این کار استفاده گردد. در حقیقت توزیع فراوانی دادههای کمی، خلاصه انبوه بزرگی از مشاهدات است (میلر، 93:1380). در قسمت توصیفی این تحقیق، به کمک جداولی که در برگیرنده فراوانی، میانگین برخی صفات است سعی بر آن شده است که تا حد امکان بتوانیم توصیفی عمیقتر، روشنتر و قابل فهمتر از تمامی متغیرهای تحقیق به عمل آوریم، برای این کار با توجه به نوع متغیرها (اسمی، ترتیبی، فاصلهای، نسبی) از آمارههای متفاوتی استفاده شده است. 4- 7- 2- آمار استنباطی آمار استنباطی برای استنتاج الگوهای جمعیت از الگوهای نمونهای است که از آن جمعیت بر گرفته شده است (دواس،153:1381). همانطور که گفته شد در آمار استنباطی بر پایه احتمالات، ویژگیهای یک جامعه آماری از روی ویژگیهای نمونه آماری استنباط میشود. به عبارت دیگر به کمک آمار استنباطی به دنبال پاسخگویی به این سؤال هستیم که آیا میتوانیم با اطمینان، نتایج به دست آمده از نمونه آماری را به کل جامعه آماری تعمیم دهیم یا خیر؟ پس کار آمار استنباطی نتیجهگیری از شواهد و تعمیم دادن اطلاعات است (گودرزی، 18:1388). در واقع هدف تحقیق پیمایشی، رسیدن به استنباط علّی از طریق مقایسه دقیق ویژگیهای مختلف متغیرهای مورد مطالعه است. در این تحقیق نیز برای سنجش متغیرها و تایید یا رد فرضیات موجود با توجه به نوع متغیرها از آمارههایی همچون تکنیکهای مرتبط با بررسی تفاوت میانگینها و تکنیک‌های بررسی رابطه و همبستگی، استفاده به عمل آمده که در ذیل به آنها میپردازیم. 4- 8- تکنیکهای بررسی رابطه بین متغیرها در پژوهش حاضر برای بررسی رابطه بین متغیرها از یکسری تکنیکهای آماری نظیر رگرسیون، ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. برای پی بردن و کشف رابطه میان متغیرها علاوه بر این دو مورد از یکسری تکنیکهای دیگری نیز استفاده میشود مانند کشف رابطه بین دو متغیر (همبستگی)، پیش بینی نمرات برای یک متغیر بر اساس نمرات متغیر دیگر (رگرسیون دو متغیره) و پیش بینی نمرات متغیر وابسته بر حسب نمرات تعدادی از متغیرهای مستقل مثل رگرسیون چند متغیره قابل استفادهاند. برای استفاده از هر کدام از این تکنیکها بایستی شرایطی موجود باشد، به طور مثال زمانی از تحلیل یکطرفه واریانس استفاده می‌کنیم که متغیر وابسته ما فاصلهای و متغیر مستقل ما از نوع اسمی یا ترتیبی چند طبقهای باشد. در مورد استفاده از رگرسیون خطی باید بیان کرد که در این جا هم متغیر وابسته و هم متغیرهای مستقل بایستی فاصلهای باشند و در ضمن توزیع متغیرها نرمال بوده و رابطه بین متغیرها هم خطی باشد، در این مورد میتوان جایگاه افراد را بر روی یک نمودار نقطهگذاری شده مشخص نمودکه آن را نمودار پراکنش مینامند، در ذیل به یکسری از این تکنیکهای آماری میپردازیم. 4- 9- واحد تحلیل موضوعی که متغیرهای تحقیق صفت آن باشد واحد تحلیل را معین می کند. واحد تحلیل تابع مسئله و فرضیههای تحقیق است. واحد تحلیل ممکن است فرد، خانواده، کشور، استانهای کشور، دورههای تاریخی، گزاره و جز آن باشد (ساعی، 93:1386). در اکثر تحقیقات پرسشنامهای، واحد تحلیل فرد پاسخگو میباشد. در این پژوهش، هر کدام از زوجین شهرستان آران و بیدگل، واحد تحلیل آماری در جامعه مورد بررسی محسوب میشوند. 4- 10- اعتبار اعتبار با این سؤال که "آیا واقعا، فرد چیزی را که فکر میکند اندازه میگیرد، اندازهگیری میکند یا نه؟" سروکار دارد. برخلاف پایایی، که عمدتا یک مسئله کمی و قابل اندازهگیری است، اعتبار یا روایی مسئلهای عمدتا کیفی است. یکی از شیوههایی که به منظور سنجش اعتبار به کار میرود، اعتبار محتوا میباشد. اعتبار محتوا روشی برای سنجش میزان اعتبار اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه‌گیری میباشد که معمولا توسط افراد متخصص در موضوع مورد مطالعه انجام میگیرد. از این رو اعتبار محتوا به قضاوت داوران بستگی دارد. وفاق داوران در مورد بررسی شاخصها، دلیلی بر اعتبار آنها است (ساروخانی 139:1381). زمانی آزمون دارای روایی محتواست که سؤالات آزمون، محتوای آزمون، محتوای کامل صفتی را که آزمون برای اندازهگیری آن ساخته شده است در برگیرد، یعنی همان مفهومی را که قصد سنجش آن را داریم، بسنجد. در تایید اعتبار محتوایی (ظاهری) ابزار اندازه‌گیری این پژوهش باید گفت که در طراحی سوالات پرسشنامه، جهت سنجش متغیرها، از نظر کارشناسان و متخصصان استفاده شده و مورد تایید استاد راهنمای تحقیق قرار گرفته است. 4- 11- پایایی منظور از پایایی آزمون، دقت اندازهگیری و ثبات آن میباشد. پایایی مسئلهای کمی و تکنیکی است و بیشتر ناظر به این سؤال است که ابزار اندازهگیری با چه دقت و صحتی پدیده یا صفت مورد نظر را اندازهگیری می کند. از این رو، شاخصی است دال بر این که تا چه حد سنجه (وسیله اندازهگیری) دارای خطاهای تغییر پذیری است. منظور از خطاهای اندازهگیری این است که وسیله اندازهگیری نتواند به درستی واقعیتی را در زمانهای مختلف و واقعیات مشابه را در یک زمان به درستی بشناسد و دگرگونیهای آن را اندازهگیری کند (ساروخانی، 147:1381). به منظور سنجش سازگاری درونی گویهها میتوان از ضریب آلفای کرونباخ استفاده کرد. هر اندازه مقدار ضریب آلفا به یک نزدیکتر باشد، حاکی از آن است که گویهها انسجام درونی بیشتری باهم دارند. هرچه این مقدار به یک نزدیک‌تر باشد، قابلیت اعتبار مقیاس هم بیشتر است. آلفای کرونباخ باید حداقل 70/0 باشد (البته برخی هم این مقدار را 50/0 گفتهاند) تا قابلیت اعتماد گویهها کافی باشد (گودرزی، 33:1388). در ادامه آزمون آلفای کرانباخ برای گویهها و متغیرهای تحقیق ارائه میشود. جدول 4-1: ضرایب آلفای کرونباخ شاخصها شاخصتعداد گویهضریب آلفای کرونباخمیزان برابری در تصمیمگیری زوجین4606/0ارزشهای دینی3701/0نگرش نسبت به داشتن فرزند4703/0رسانههای جمعی5602/0تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری6694/0دسترسی به وسایل جلوگیری4644/0 همانطور که مشاهده میشود تمامی شاخصها از پایایی مورد قبولی برخوردار هستند. 4- 12- تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها واقعیات و مفاهیم اجتماعی پیرامون انسان آن چنان متعدد، متکثر، پیچیده و گسترده میباشند که برای استفاده از آنها باید با ضرورت تبیین و توصیف شوند. لذا، ضرورت دارد که در این مرحله ویژگیها، شاخصها و ابعاد مفاهیم استفاده شده را مشخص و تعیین نماییم. در تعریف مفاهیم و متغیرها با یک سری صفات مشخص و بر مبنای یک قاعده معین مبادرت به تکمیل فضای مفهومی واژه مورد نظر مینماییم. به این معنا که میخواهیم واژههای مفهومی در متغیرها را به بیان ساده و روشن تعریف (مفهومی و عملیاتی) نماییم. تعریف نظری تعریفی است که هدف آن تعیین قلمرو معنایی مفهوم است. در این نوع تعریف معنای یک مفهوم از طریق مفهوم یا مفاهیم دیگر تعیین و راه برای تعریف عملی هموار میشود (ساعی، 75:1386). تعریف مفاهیم کاری بیش از تعریف ساده یا قراردادی واژگان فنی یک علم است که به منظور فهمیدن امر واقعی صورت می‌گیرد. بنابراین در تعریف مفاهیم همه جنبههای واقعیت در نظر قرار نمیگیرد، بلکه فقط آن جنبههایی برگرفته میشوند که برای تحقیق اصلی و اساسی به حساب میآیند (هومن، 98:1385). در این بخش متغیرهای مستقل و سپس متغیر وابسته مورد استفاده در این تحقیق، تعریف میشوند. 4- 12- 1- متغیر مستقل متغیر مستقل علت احتمالی یا فرضی، شرط مقدم یا پیشین، یا شرط لازم قبل از وقوع یک پیامد یا نتیجه به خصوص، یعنی همان متغیر وابسته است که میتواند معلول احتمالی یا فرضی نیز باشد (هومن، 115:1385). متغیرهای مستقل تحقیق حاضر عبارتند از: سن: تعداد سالهای کامل از زمان تولد تا زمان مراجعه به پرسشگر. این متغیر در سطح فاصلهای سنجیده می‌شود. میزان تحصیلات: میزان سالهایی که فرد درس خوانده است میزان تحصیلات پاسخگویان در قالب یک سوال باز سنجیده شده است. سن ازدواج: منظور ما در این جا این است که سن پاسخگویان به هنگام ازدواج چند سال بوده است. میزان درآمد: میزان پول یا معادل پولی که فرد در طول ماه به دست میآورد. درآمد پاسخگویان در قالب شش گروه درآمدی سنجیده شده است. شغل: منظور مجموعه فعالیتهایی است که توسط فرد برای گذراندن معیشت خانوار انجام میگیرد که هم شامل کارهای فکری است و هم غیرفکری. شغل یا پیشه مجموعه کارهایی است محدود، مستمر و مشخص که برای بدست آوردن سود، مزد یا حقوق معینی انجام میگیرد و به وسیله آنها معاش و گذران زندگی و یا تجمع سرمایه امکان میپذیرد. وضعیت اشتغال پاسخگویان در قالب یک سوال باز سنجیده شده است. تفاوت سنی زوجین: منظور ما این است که اختلاف سنی زن و شوهر به هنگام ازدواج چند سال بوده است. این متغیر در سطح فاصلهای سنجیده ‌شده است. ارزشهای دینی: ارزشها به طور کلی به عقایدی که افراد یا گروههای انسانی در مورد آن چه که مطلوب، مناسب، خوب یا بد است دارند و به آنها ارج مینهند گفته میشود. یکی از این ارزشها، ارزشهای دینی می‌باشد (گیدنز، 792:1388). برای سنجش متغیر ارزشهای دینی از طیف لیکرت که شش گویه را در برمی‌گرفت استفاده نمودهایم و مجموع نمرات افراد بر حسب پاسخی که به گویههای مذکور دادهاند نشانگر بالا یا پایین بودن ارزشهای دینی افراد پاسخگو است. ترجیح جنسی: به معنای این که فرد مورد نظر برای بچهدار شدن تا چه اندازه یک جنس را به جنس دیگر (پسر یا دختر) ترجیح میدهد. این متغیر در قالب یک سوال باز سنجیده شده است. طبقه اجتماعی: طبق نظر بروس كوئن طبقه اجتماعي به بخشي از جامعه اطلاق ميشود كه به لحاظ داشتن ارزشهاي مشترك، منزلت اجتماعي معين، فعاليتهاي دسته جمعي، ميزان ثروت و ديگر داراييهاي شخصي و نيز آداب معاشرت، با ديگر بخشهاي همسان جامعه متفاوت باشد (كوئن، 1391: 296 ). طبقه اجتماعی در 5 سطح از پایین تا بالا درجه بندی شده است. رسانههای جمعی: منظور از این متغیر میزان استفادهای است که فرد از وسایل ارتباط جمعی همچون تلویزیون، رادیو، اینترنت، ماهواره، کتاب، مجله- روزنامه و.... دارد و به وسیله یک طیف پنج قسمتی از خیلی زیاد تا اصلا در سطح ترتیبی سنجیده میشود. سهولت دسترسی به وسایل: منظور این است که دسترسی آسان فرد به وسایل جلوگیری چه اندازه بر تمایل او به برنامههای تنظیم خانواده اثرگذار است. 4- 12- 2- متغیر وابسته متغیر وابسته متغیری است که تحت تاثیر دیگر متغیرها قرار دارد (هومن، 115:1385). متغیر وابسته در تحقیق حاضر، یک متغیر دو شقی است که منظور تمایل زوجین به استفاده کردن یا نکردن از برنامههای تنظیم خانواده یا روشها و وسایل جلوگیری از بارداری میباشد. یعنی این که از چه روش جلوگیری از بارداری استفاده میکنند. وسایل و روشهایی که در این تحقیق مورد سؤال واقع شده شامل تمام روشها، ابزارهای طبیعی و مصنوعی است که برای جلوگیری از انعقاد نطفه در رحم مادر به کار میرود. این ابزار و روشها شامل: نزدیکی منقطع، دوره اطمینان، قرص، آیودی، کاندوم، وازکتومی، توبکتومی، نورپلانت، دیافراگم، اسفنج، ژله و.... میباشد که به وسیله آن زوجین قادر می‌شوند که در امور مربوط به بهداشت باروری، زمان تولد فرزندان، فاصله گذاری میان موالید و.... تصمیمات صحیح و به موقعی را اتخاذ نمایند. فصل پنجم تجزیه و تحلیل دادهها 5- 1- مقدمه: پردازش دادهها در پژوهشهای اجتماعی معمولا در دو سطح انجام میگیرد. این دو سطح عبارتند از: 1‌‌‌‌‌‌‌‌‌- توصیف دادهها (آمار توصیفی) 2- تجزیه و تحلیل دادهها (آمار استنباطی). در مرحله توصیف داده‌ها جامعه مورد مطالعه با توجه به متغیرهای مورد نظر، توصیف شده و تصویری از وضعیت موجود ارائه میگردد. در مرحله استنباطی نیز به رابطه بین متغیرها با استفاده از آمارههای استنباطی پرداخته می‌شود. 5- 2- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس جدول معرف توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب جنس میباشد. از بین 381 نفر پاسخگو 6/8 درصد از آنها مرد و 1/91 درصد زن میباشند. جدول 5-1: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس فراوانیدرصدمرد336/8زن3481/91مجموع3817/99 5- 3- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات جدول (5-2) توزیع فراوانی و درصد افراد مورد مطالعه را بر حسب میزان تحصیلات نشان میدهد. همانطور که در جدول مشاهده میشود 6/29 درصد پاسخگویان زیر دیپلم، 1/36 درصد پاسخگویان دیپلم، 1/8 درصد پاسخگویان فوق دیپلم، 1/24 درصد پاسخگویان لیسانس و 3/1 درصد پاسخگویان دارای تحصیلات فوق لیسانس و بالاتر هستند. جدول 5-2: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات فراوانیدرصدزیر دیپلم1136/29دیپلم1381/36فوق دیپلم311/8لیسانس921/24فوق لیسانس و بالاتر53/1مجموع3792/99 5- 4- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات همسر جدول معرف توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب میزان تحصیلات همسر میباشد. 6/35 درصد پاسخگویان زیر دیپلم، 5/32 درصد پاسخگویان دیپلم، 1/7 درصد پاسخگویان فوق دیپلم، 6/18 درصد پاسخگویان لیسانس و 4/3 درصد پاسخگویان دارای تحصیلات فوق لیسانس و بالاتر هستند. جدول 5-3: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات همسر فراوانیدرصدزیر دیپلم1366/35دیپلم1245/32فوق دیپلم271/7لیسانس716/18فوق لیسانس و بالاتر134/3مجموع37197.1 5- 5- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب گروه سنی جدول معرف توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب گروه سنی میباشد. بیشترین فراوانی مربوط به جوانی با 9/46 درصد و کمترین فراوانی مربوط به سالخوردگی با 1/3 درصد میباشد. همچنین میانگین 60/2 و انحراف معیار 859/0 میباشد. جدول 5-4: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب گروه سنی فراوانیدرصدنوجوان (20-15)187/4جوان (30-21)1799/46بزرگسال (40-31)1272/33میان سال (50-41)433/11سالخورده (60-51)121/3مجموع3792/99 5- 6- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شغل جدول (5-5) توزیع فراوانی و درصد افراد مورد مطالعه را بر حسب شغل نشان میدهد. همانطور که در جدول مشاهده میشود بیشترین فراوانی برای خانهدارها با 9/70 درصد و کمترین فراوانی برای دانشجویان با 9/2 درصد میباشد. جدول 5-5: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شغل فراوانیدرصداداری582/15آزاد195خانهدار2719/70کارگر134/3دانشجو119/2مجموع3724/97 5- 7- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شغل همسر جدول معرف توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب میزان شغل همسر میباشد. همانطور که در جدول مشاهده میشود بیشترین فراوانی برای شغل آزاد با 5/32 درصد و کمترین فراوانی برای دانشجویان با 3/1 درصد میباشد. جدول 5-6: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شغل همسر فراوانیدرصدبیکار119/2اداری1042/27آزاد1245/32خانهدار215/5کارگر1027/26دانشجو53/1مجموع3671/96 5- 8- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تفاوت سنی زوجین جدول (5-7) توزیع فراوانی و درصد افراد مورد مطالعه را بر حسب تفاوت سنی زوجین نشان میدهد. همانطور که در جدول مشاهده میشود بیشترین فراوانی افراد 2/15 درصد (تفاوت سنی 4 سال)، کمترین فراوانی 3/0 درصد (تفاوت سنی 14 و 17 سال) و میانگین توزیع 40/3 میباشد. جدول 5-7: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تفاوت سنی زوجین میزان تفاوت به سالفراوانیدرصد0202/51392/102433/113526/134582/155579/146336/87175/48134/39134/310106/21125/01238/01338/01413/01713/0مجموع3655/95 5- 9- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن ازدواج جدول (5-8) توزیع فراوانی و درصد افراد مورد مطالعه را بر حسب سن ازدواج نشان میدهد. همانطور که در جدول مشاهده میشود بیشترین فراوانی برای پاسخگویان، 5/43 درصد (23-18) و کمترین فراوانی پاسخگویان یک درصد است. جدول 5-8: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن ازدواج سن ازدواجفراوانیدرصد17-1266/123-181665/4329-241556/4035-30147/340-3641مجموع3453/90 5- 10- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان درآمد جدول معرف توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب میزان تفاوت سنی زوجین میباشد. 9/7 درصد پاسخگویان درآمد کمتر از 400 هزار تومان داشتهاند، 23 درصد پاسخگویان 400 تا 800 هزار تومان، 5/38 درصد پاسخگویان 600 تا یک میلیون تومان، 8/16 درصد پاسخگویان یک تا 1 تا 5/1 میلیون تومان، 6/8 درصد پاسخگویان 5/1 تا 5/2 میلیون تومان و 1/2 درصد از پاسخگویان بیشتر از 5/2 میلیون تومان درآمد ماهیانه داشتهاند. همچنین میانگین توزیع 01/3 و انحراف معیار 13/1 میباشد. جدول 5-9: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان درآمد درصدفراوانیمیزان درآمد9/730کمتر از 400 هزار تومان2388600-4005/381471-6008/16645/1-16/8335/2-5/1½85/2+9/96370مجموع 5- 11- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند زنده به دنیا آمده جدول (5-10) توزیع فراوانی و درصد افراد مورد مطالعه را بر حسب تعداد فرزند زنده به دنیا آمده نشان میدهد. همانطور که در جدول مشاهده میشود بیشترین فراوانی برای پاسخگویان، 3/28 درصد (2 فرزند زنده به دنیا آمده) و کمترین فراوانی پاسخگویان 3/0 درصد (5 و 6 فرزند زنده به دنیا آمده) میباشد. همچنین میانگین توزیع 77/1 و انحراف معیار 957/0 میباشد. جدول 5-10: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند زنده به دنیا آمده فراوانیدرصد11313/3421083/283324/8494/2513/0613/0725/0مجموع2843/74 5- 12- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند پسر زنده به دنیا آمده جدول معرف توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب تعداد فرزند پسر زنده به دنیا آمده میباشد. 5/39 درصد از پاسخگویان 1 فرزند پسر زنده به دنیا آمده داشتهاند، 11 درصد پاسخگویان 2 فرزند پسر زنده به دنیا آمده، 6/1 درصد از پاسخگویان 3 فرزند پسر زنده به دنیا آمده و 5/0 درصد از پاسخگویان 4 فرزند پسر زنده به دنیا آمده داشتهاند. همچنین میانگین توزیع 298/1 و انحراف معیار 574/0 میباشد. جدول 5-11: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند پسر زنده به دنیا آمده فراوانیدرصد11515/3924211366/1425/0مجموع2016/52 5- 13- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند دختر زنده به دنیا آمده جدول (5-12) توزیع فراوانی و درصد افراد مورد مطالعه را بر حسب تعداد فرزند دختر زنده به دنیا آمده نشان میدهد. همانطور که در جدول مشاهده میشود 9/35 درصد از پاسخگویان 1 فرزند دختر زنده به دنیا آمده داشتهاند، 4/9 درصد پاسخگویان 2 فرزند دختر زنده به دنیا آمده، 8/1 درصد از پاسخگویان 3 فرزند دختر زنده به دنیا آمده و 3/0 درصد از پاسخگویان 4 فرزند دختر زنده به دنیا آمده داشتهاند. همچنین میانگین توزیع 292/1 و انحراف معیار 565/0 میباشد. جدول 5-12: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند دختر زنده به دنیا آمده فراوانیدرصد11379/352364/9378/1413/0مجموع1814/47 5- 14- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سقط جنین جدول (5-13) توزیع فراوانی و درصد افراد مورد مطالعه را بر حسب سقط جنین نشان میدهد. همانطور که در جدول مشاهده میشود 6/74 درصد از پاسخگویان تجربه سقط نداشتهاند، 1/19 درصد پاسخگویان یک بار، 5/4 درصد از پاسخگویان دو بار و 3/0 درصد از پاسخگویان بیشتر از دو بار سقط جنین را تجربه کرده‌اند. جدول 5-13: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سقط جنین تجربه سقطفراوانیدرصدنداشتم2856/74یک بار731/19دو بار175/4بیش از دو بار13/0مجموع3764/98 5- 15- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری جدول معرف توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب میزان استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری می‌باشد. بیشترین فراوانی برای افراد 34 درصد، استفاده از کاندوم و کمترین فراوانی برای افراد 3/0 درصد، دوره اطمینان می‌باشد. جدول 5-14: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری فراوانیدرصدآیودی119/2قرص309/7کاندوم13034دوره اطمینان13/0روش طبیعی311/8تزریق41استفاده از 2 مورد893/23بیشتر از دو مورد364/9مجموع3329/86 5- 16- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری بین ازدواج و تولد اولین فرزند جدول (5-15) توزیع فراوانی و درصد افراد مورد مطالعه را بر حسب میزان استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری بین ازدواج و تولد اولین فرزند نشان میدهد. همانطور که در جدول مشاهده میشود 9/57 درصد از پاسخگویان بین ازدواج و تولد اولین فرزند از روشهای جلوگیری از بارداری استفاده میکردهاند و 9/35 درصد از پاسخگویان بین ازدواج و تولد اولین فرزند از روشهای جلوگیری از بارداری استفاده نمیکردهاند. جدول 5-15: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از روشهای جلوگیری بین ازدواج و تولد اولین فرزند فراوانیدرصداستفاده از روشهای جلوگیری2219/57عدم استفاده از روشهای جلوگیری1379/35مجموع3615/94 5- 17- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد مطلوب بچه جدول معرف توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب تعداد مطلوب بچه میباشد. بیشترین فراوانی مربوط به داشتن 2 بچه با 50 درصد و کمترین فراوانی مربوط به نداشتن بچه و 5 بچه با 3/0 درصد میباشد. جدول 5-16: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد مطلوب بچه فراوانیدرصد013/01309/72191503103274324/8513/0مجموع3587/93 5- 18- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان فاصلهگذاری ایدهال بین فرزندان جدول (5-17) توزیع فراوانی و درصد افراد مورد مطالعه را بر حسب میزان فاصلهگذاری ایدهال بین فرزندان نشان میدهد. همانطور که در جدول مشاهده میشود 8/0 درصد از پاسخگویان فاصله 1 سال را انتخاب کردهاند، 6/2 درصد از پاسخگویان فاصله 2-1 سال، 17 درصد از پاسخگویان فاصله 3-2 سال، 3/50 درصد از پاسخگویان فاصله 5-3 سال، 5/28 درصد از پاسخگویان فاصله بیشتر از 5 سال را انتخاب کردهاند. جدول 5-17: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان فاصلهگذاری ایدهال بین فرزندان سالفراوانیدرصد138/02-1106/23-265175-31923/505+1095/28مجموع3792/99 5- 19- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب دختر یا پسر بودن فرزند جدول معرف توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب دختر یا پسر بودن فرزند میباشد. 7/32 درصد از پاسخگویان فرزند دختر، 2/38 درصد از پاسخگویان فرزند پسر را ترجیح میدادند و 2/20 درصد از پاسخگویان جنسیت فرزند برایشان مهم نبوده است. جدول 5-18: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب دختر یا پسر بودن فرزند فراوانیدرصددختر1257/32پسر1462/38فرقی ندارد772/20مجموع3481/91 5- 20. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب طبقه اجتماعی جدول (5-19) توزیع فراوانی و درصد افراد مورد مطالعه را بر حسب طبقه اجتماعی نشان میدهد. همانطور که در جدول مشاهده میشود 8/0 درصد از پاسخگویان در طبقه اجتماعی بالا، 2/10 درصد از پاسخگویان در طبقه اجتماعی متوسط رو به بالا، 1/63 درصد از پاسخگویان در طبقه اجتماعی متوسط، 22 درصد از پاسخگویان در طبقه اجتماعی متوسط رو به پایین و 4/3 درصد از پاسخگویان در طبقه اجتماعی پایین قرار دارند. جدول 5-19: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب طبقه اجتماعی فراوانیدرصدبالا38/0متوسط روبه بالا392/10متوسط2411/63متوسط رو به پایین8422پایین134/3مجموع3805/99 5- 21- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب برابری در تصمیمگیری دادههای برابری در تصمیمگیری در جدول (5-20) به صورت طبقهبندی شده، خلاصه شده است. این جدول نشان دهنده توزیع پاسخگویان بر حسب برابری در تصمیمگیری میباشد. نمرات پاسخگویان بر اساس حداقل و حداکثر نمرات برای مجموع گویهها، به سه طبقه پایین، متوسط و بالا تقسیمبندی گردید. بر این اساس پاسخگویانی که نمره آنها در طبقه اول قرار داشت، نگرش سطح پایینی نسبت به برابری در تصمیمگیری داشتند. افرادی که نمره آنها در سطح متوسط بوده، در طبقه دوم قرار گرفتند و نگرش متوسطی به برابری در تصمیمگیری داشتند. پاسخگویانی که نمره آنها در طبقه سوم بر اساس طبقهبندی دادهها، قرار داشت، نیز نگرش بالایی یا به عبارت دیگر نگرش مثبتتری نسبت به برابری در تصمیمگیری داشتهاند. دادههای جدول نشان میدهد که 2/4 درصد از پاسخگویان نگرش پایینی داشتهاند؛ 1/36 درصدنگرش متوسط و 1/40 درصد نگرش بالایی در مورد برابری در تصمیم‌گیری داشتهاند. جدول 5-20: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش برابری در تصمیمگیری برابری در تصمیمگیریفراوانیدرصدپایین81/2متوسط283/7بالا3251/85مجموع3615/94 5- 22- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به ارزشهای دینی پس از مقولهبندی پاسخهای پاسخگویان در مورد میزان نگرش نسبت به ارزشهای دینی، دادهها در طبقات پایین، متوسط و بالا طبقهبندی شدند. جدول (5-21) نشان دهنده توزیع پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به ارزشهای دینی است. نمرات پاسخگویان بر اساس حداقل و حداکثر نمرات برای مجموع گویهها، به سه طبقه پایین، متوسط و بالا تقسیمبندی گردید. بر این اساس پاسخگویانی که نمره آنها در طبقه اول قرار داشت، نگرش سطح پایینی نسبت به ارزشهای دینی داشتند. افرادی که نمره آنها در سطح متوسط بوده، در طبقه دوم قرار گرفتند و نگرش متوسطی به ارزشهای دینی داشتند. پاسخگویانی که نمره آنها در طبقه سوم بر اساس طبقهبندی دادهها، قرار داشت، نیز نگرش بالایی یا به عبارت دیگر نگرش مثبتتری نسبت به ارزشهای دینی داشتهاند. دادههای جدول نشان میدهد که 5/0 درصد از پاسخگویان نمره نگرش پایینی داشتهاند؛ 5/16 درصد نمره نگرش متوسط و 4/81 درصد نمره نگرش بالایی در مورد ارزشهای دینی داشتهاند. جدول 5-21: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به ارزشهای دینی میزان دینداریفراوانیدرصددینداری پایین41دینداری متوسط812/21دینداری بالا2937/76مجموع37899 5- 23- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به داشتن فرزند همانطور که مشاهده میشود پاسخهای پاسخگویان در مورد نگرش نسبت به داشتن فرزند در طبقات پایین، متوسط و بالا طبقهبندی شدند. جدول (5-22) نشان دهنده توزیع پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به داشتن فرزند است. نمرات پاسخگویان بر اساس حداقل و حداکثر نمرات برای مجموع گویهها، به سه طبقه پایین، متوسط و بالا تقسیمبندی گردید. بر این اساس پاسخگویانی که نمره آنها در طبقه اول قرار داشت، نگرش سطح پایینی نسبت به داشتن فرزند داشتند. افرادی که نمره آنها در سطح متوسط بوده، در طبقه دوم قرار گرفتند و نگرش متوسطی نسبت به داشتن فرزند داشتند. پاسخگویانی که نمره آنها در طبقه سوم بر اساس طبقهبندی دادهها، قرار داشت، نیز نگرش بالایی یا به عبارت دیگر نگرش مثبتتری نسبت به داشتن فرزند داشتهاند. دادههای جدول نشان میدهد که 8/1 درصد از پاسخگویان نگرش پایین داشتهاند؛ 9/24 درصد نگرش متوسط و 1/47 درصد نگرش بالایی نسبت به داشتن فرزند داشتهاند. جدول 5-22: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به داشتن فرزند فراوانیدرصدنگرش پایین121/3نگرش متوسط921/24نگرش بالا2679/69مجموع3711/97 5- 24- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رسانههای جمعی پس از مقولهبندی پاسخهای پاسخگویان در مورد میزان استفاده از رسانههای جمعی، دادهها در طبقات پایین، متوسط و بالا طبقهبندی شدند. جدول (5-23) نشان دهنده توزیع پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رسانههای جمعی است. نمرات پاسخگویان بر اساس حداقل و حداکثر نمرات برای مجموع گویهها، به سه طبقه پایین، متوسط و بالا تقسیمبندی گردید. بر این اساس پاسخگویانی که نمره آنها در طبقه اول قرار داشت، نگرش سطح پایینی نسبت میزان استفاده از رسانههای جمعی داشتند. افرادی که نمره آنها در سطح متوسط بوده، در طبقه دوم قرار گرفتند و نگرش متوسطی به میزان استفاده از رسانههای جمعی داشتند. پاسخگویانی که نمره آنها در طبقه سوم بر اساس طبقهبندی دادهها، قرار داشت، نیز نگرش بالایی یا به عبارت دیگر نگرش مثبتتری نسبت به میزان استفاده از رسانههای جمعی داشتهاند. دادههای جدول نشان میدهد که 5/0 درصد از پاسخگویان نمره نگرش پایینی داشته‌اند؛ 5/16 درصد نمره نگرش متوسط و 4/81 درصد نمره نگرش بالایی در مورد ارزشهای دینی داشتهاند. جدول 5-23: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رسانههای جمعی فراوانیدرصداستفاده پایین1649/42استفاده متوسط1826/47استفاده بالا202/5مجموع3668/95 5- 25- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری دادههای تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری در جدول (5-24) به صورت طبقهبندی شده، خلاصه شده است. این جدول نشان دهنده توزیع پاسخگویان بر حسب تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری میباشد. نمرات پاسخگویان بر اساس حداقل و حداکثر نمرات برای مجموع گویه‌ها، به سه طبقه پایین، متوسط و بالا تقسیمبندی گردید. بر این اساس پاسخگویانی که نمره آنها در طبقه اول قرار داشت، نگرش سطح پایینی نسبت به تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری داشتند. افرادی که نمره آنها در سطح متوسط بوده، در طبقه دوم قرار گرفتند و نگرش متوسطی به تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری داشتند. پاسخگویانی که نمره آنها در طبقه سوم بر اساس طبقهبندی دادهها، قرار داشت، نیز نگرش بالایی یا به عبارت دیگر نگرش مثبتتری نسبت به تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری داشتهاند. دادههای جدول نشان میدهد که 7/4 درصد از پاسخگویان تمایل پایینی داشتهاند؛ 2/49 درصد تمایل متوسط و 7/38 درصد تمایل بالایی در مورد استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری داشتهاند. جدول 5-24: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری فراوانیدرصدتمایل پایین187/4تمایل متوسط1882/49تمایل بالا1487/38مجموع3547/92 5- 26- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری از بارداری همانطور که مشاهده میشود جدول (5-25) نشان دهنده توزیع پاسخگویان بر حسب سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری از بارداری است. نمرات پاسخگویان بر اساس حداقل و حداکثر نمرات برای مجموع گویهها، به سه طبقه پایین، متوسط و بالا تقسیمبندی گردید. بر این اساس پاسخگویانی که نمره آنها در طبقه اول قرار داشت، دسترسی سطح پایینی نسبت به وسایل جلوگیری از بارداری داشتند. افرادی که نمره آنها در سطح متوسط بوده، در طبقه دوم قرار گرفتند و دسترسی متوسطی نسبت به وسایل جلوگیری داشتند. پاسخگویانی که نمره آنها در طبقه سوم بر اساس طبقهبندی دادهها، قرار داشت، نیز دسترسی بالایی نسبت به وسایل جلوگیری از بارداری داشتهاند. دادههای جدول نشان میدهد که 8/1 درصد از پاسخگویان دسترسی پایین داشتهاند؛ 9/24 درصد دسترسی متوسط و 1/47 درصد دسترسی بالایی نسبت به وسایل جلوگیری از بارداری داشتهاند. جدول 5-25: فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری از بارداری فراوانیدرصددسترسی پایین78/1دسترسی متوسط1733/45دسترسی بالا1801/74مجموع3602/94 5- 27- آمار استنباطی 5- 27- 1- فرضیه اول: بین سن و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. جدول (5-26) نشاندهنده نتایج حاصل از آزمون رگرسیون رابطه بین سن و تمایل زوجین به برنامه‌های تنظیم خانواده میباشد. بر اساس نتایج آزمون، همبستگی بسیار ضعیفی (01/0) بین متغیرهای سن و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده وجود دارد. مقدار T برای متغیر سن، (181/0-) میباشد و با توجه به sig به دست آمده (856/0) رابطه معنادار نمیباشد. جدول 5-26: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین سن و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده نام متغیربتاTSigسن01/0-181/0-856/0 5- 27- 2- فرضیه دوم: بین سن ازدواج و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. با توجه به این که میزان sig از 05/0 بیشتر است بنابراین فرض صفر را تایید میکنیم و نتیجه می‌گیریم بین سن ازدواج و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود ندارد. جدول 5-27: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین سن ازدواج و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده نام متغیربتاTSigسن ازدواج105/09/1060/0 5- 27- 3- فرضیه سوم: بین میزان تحصیلات زوجین و تمایل آنان به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. با توجه به این که میزان sig از 05/0 کمتر است بنابراین فرض صفر را رد میکنیم و نتیجه میگیریم بین میزان تحصیلات زوجین و تمایل آنان به برنامههای تنظیم خانواده رابطه معناداری وجود دارد. جدول 5-28: نتایج آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن نام متغیرضریب اسپیرمنSigتحصیلات134/0012/0 5- 27- 4- فرضیه چهارم: بین تفاوت سنی زوجین و تمایل آنان به برنامههای تنظیم خانواده رابطه معناداری وجود دارد. رابطه بین تفاوت سنی زوجین و تمایل آنان نسبت به برنامههای تنظیم خانواده در جدول (5-29) نمایش داده شده است. این رابطه با استفاده از تحلیل رگرسیون ساده بررسی شده است. بر اساس نتایج موجود، همبستگی بسیار ضعیفی (072/0-) بین متغیرهای تفاوت سنی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده وجود دارد. در نتیجه مقدار T (33/1-) و سطح معناداری (185/0) حاکی از عدم رابطه بین تفاوت سنی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده است. جدول 5-29: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین تفاوت سنی زوجین و تمایل آنها به برنامههای تنظیم خانواده نام متغیربتاTSigتفاوت سنی072/0-33/1-185/0 5- 27- 5- فرضیه پنجم: بین تعداد فرزندان و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. جدول 5-30 نتایج حاصل از آزمون رگرسیون رابطه بین تعداد فرزندان و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده را نشان میدهد. بر اساس نتایج آزمون، همبستگی معکوس و ضعیفی (078/0-) بین متغیرهای تعداد فرزندان و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده وجود دارد. مقدار T برای متغیر تعداد فرزندان، (255/1-) میباشد و با توجه به sig به دست آمده (211/0) رابطه معنادار نمیباشد. بنابراین فرضیه رابطه بین تعداد فرزندان و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رد میشود. جدول 5-30: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین تعداد فرزندان و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده نام متغیربتاTSigتعداد فرزندان078/0-255/1-211/0 5- 27- 6- فرضیه ششم: بین طبقه اجتماعی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. با توجه به اینکه میزان sig از 05/0 کمتر است بنابراین نتیجه میگیریم رابطه معناداری بین طبقه اجتماعی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده وجود دارد. جدول 5-31: نتایج آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن نام متغیرضریب اسپیرمنSigطبقه اجتماعی117/0-028/0 5- 27- 7- فرضیه هفتم: بین اشتغال زوجین و تمایل آنان به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. با توجه به اینکه مقدار Sig از 05/0 کمتر است بنابراین فرض Ho مبنی بر عدم رابطه بین اشتغال و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رد، و فرض H1 مبنی بر وجود رابطه بین اشتغال و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده تایید میشود. جدول 5-32: نتایج آزمون تحلیل یک طرفه واریانس نام متغیرFدرجه آزادیSigاشتغال 258/44002/0 بر اساس روش LSD (یکی از روشهای مقایسه میانگین)، تفاوت معناداری بین شغل اداری و شغل آزاد با توجه به اینکه میزان sig از 05/0 بیشتر است وجود ندارد و بر خلاف آن بین شغل اداری و خانهداری با توجه به مقدار 000/0 Sig تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین بین شغل اداری و شغل کارگری با توجه به مقدار 014/0 Sig تفاوت معناداری وجود دارد؛ اما بین شغل اداری و دانشجو با توجه به اینکه میزان sig از 05/0 بیشتر است تفاوت معناداری وجود ندارد. در رابطه با شغل آزاد، بین شغل آزاد و خانهداری با توجه به مقدار 046/0 Sig تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین بین شغل آزاد و شغل کارگری با توجه به مقدار 049/0 Sig تفاوت معناداری وجود دارد؛ اما بین شغل آزاد و دانشجو با توجه به اینکه میزان sig از 05/0 بیشتر است تفاوت معناداری وجود ندارد. همچنین در رابطه با خانهداری، بین شغل خانهداری و شغل کارگری با توجه به مقدار 395/0 Sig تفاوت معناداری وجود ندارد و نیز بین شغل خانهداری و دانشجو با توجه به اینکه میزان sig از 05/0 بیشتر است تفاوت معناداری وجود ندارد. در نهایت بین شغل کارگری و دانشجو با توجه به اینکه مقدار 224/0 Sig تفاوت معناداری وجود ندارد. جدول 5-33: نتایج مقایسه میانگینها اشتغالSigاداری آزاد خانهدار کارگر دانشجو832/0000/0014/0404/0آزاد خانهدار کارگر دانشجو046/0049/0562/0خانهدار کارگر دانشجو395/0406/0کارگر دانشجو224/0 5- 27- 8- فرضیه هشتم: بین میزان درآمد خانواده و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. با توجه به این که میزان sig از 05/0 کمتر است بنابراین فرض صفر را رد میکنیم و نتیجه میگیریم با 99 درصد اطمینان بین میزان درآمد خانواده و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. جدول 5-34: نتایج آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن نام متغیرضریب اسپیرمنSigدرآمد264/0000/0 5- 27- 9- فرضیه نهم: بین ترجیح جنسی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. با توجه به اینکه میزان sig از 05/0 کمتر است بنابراین نتیجه میگیریم رابطه معناداری بین ترجیح جنسی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده وجود دارد. جدول 5-35: نتایج آزمون تحلیل یک طرفه واریانس نام متغیرFدرجه آزادیSigترجیح جنسی2/32042/0 بر اساس روش LSD (یکی از روشهای مقایسه میانگین)، تفاوت معناداری بین فرزند پسر و فرزند دختر با توجه به اینکه میزان sig از 05/0 بیشتر است وجود ندارد و بر خلاف آن بین فرزند پسر و مهم نبودن جنسیت فرزند با توجه به مقدار 012/0 Sig تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین بین فرزند دختر و مهم نبودن جنسیت فرزند با توجه به مقدار 161/0 Sig تفاوت معناداری وجود ندارد. جدول 5-36: نتایج مقایسه میانگینها ترجیح جنسیSigپسر دختر مهم نبودن جنسیت 174/0012/0دختر پسر مهم نبودن جنسیت174/0161/0مهم نبودن جنسیت پسر دختر012/0161/0 5- 27- 10- فرضیه دهم: بین ارزشهای دینی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. جدول (5-37) نشاندهنده نتایج حاصل از آزمون رگرسیون رابطه بین ارزشهای دینی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده میباشد. بر اساس نتایج آزمون، همبستگی ضعیفی (08/0) بین ارزشهای دینی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده وجود دارد. مقدار T برای متغیر سن، (508/1) میباشد و با توجه به sig به دست آمده (133/0) رابطه معنادار نمیباشد. بنابراین فرضیه رابطه بین ارزشهای دینی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رد میشود. جدول 5-37: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین ارزشهای دینی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده نام متغیربتاTSigارزشهای دینی08/0508/1133/0 5- 27- 11- فرضیه یازدهم: بین نگرش نسبت به داشتن فرزند و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. جدول 5-38 نشاندهنده نتایج حاصل از آزمون رگرسیون رابطه بین نگرش نسبت به داشتن فرزند و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده میباشد. بر اساس نتایج آزمون، همبستگی ضعیفی (106/0-) بین متغیرهای نگرش نسبت به داشتن فرزند و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده وجود دارد. مقدار T برای متغیر نگرش نسبت به داشتن فرزند، (979/1-) میباشد و sig به دست آمده (049/0) رابطه معناداری را بین دو متغیر نشان میدهد. بنابراین رابطه بین نگرش نسبت به داشتن فرزند و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده تایید می‌شود. جدول 5-38: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین نگرش نسبت به داشتن فرزند و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده نام متغیرBبتاTSigنگرش نسبت به داشتن فرزند115/0-106/0-979/1-049/0 ضریب B نیز بیانگر آن است که به ازای هر واحد تغییر در نگرش نسبت به داشتن فرزند، 115/0- واحد به تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده اضافه میشود. 5- 27- 12- فرضیه دوازدهم: بین میزان برابری در تصمیمگیری زوجین و تمایل آنان به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. جدول 5-39 نشاندهنده نتایج حاصل از آزمون رگرسیون رابطه بین میزان برابری در تصمیمگیری زوجین و تمایل آنان به برنامههای تنظیم خانواده میباشد. بر اساس نتایج آزمون، همبستگی ضعیفی (045/0) بین متغیرهای میزان برابری در تصمیمگیری زوجین و تمایل آنان به برنامههای تنظیم خانواده وجود دارد. مقدار T برای متغیر میزان برابری در تصمیمگیری زوجین، (818/0) میباشد و با توجه به sig به دست آمده (414/0) رابطه معنادار نمیباشد. به عبارت دیگر وجود رابطه بین میزان برابری در تصمیمگیری زوجین و تمایل آنان به برنامههای تنظیم خانواده رد میشود. جدول 5-39: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین میزان برابری در تصمیمگیری زوجین و تمایل آنان به برنامه‌های تنظیم خانواده نام متغیربتاTSigمیزان برابری در تصمیم‌گیری 045/0818/0414/0 5- 27- 13- فرضیه سیزدهم: بین میزان استفاده از رسانههای جمعی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. رابطه بین میزان استفاده از رسانههای جمعی و تمایل زوجین نسبت به برنامههای تنظیم خانواده در جدول (5-40) نمایش داده شده است. این رابطه با استفاده از تحلیل رگرسیون ساده بررسی شده است. بر اساس نتایج موجود، همبستگی ضعیفی (117/0) بین متغیرهای میزان استفاده از رسانههای جمعی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده وجود دارد. در نتیجه مقدار T (184/2) و سطح معناداری (03/0) حاکی از وجود رابطه بین میزان استفاده از رسانههای جمعی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده میباشد. جدول 5-40: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین میزان استفاده از رسانههای جمعی و تمایل زوجین به برنامه‌های تنظیم خانواده نام متغیرBبتاTSigاستفاده از رسانه‌های جمعی114/0117/0184/203/0 ضریب B نیز بیانگر آن است که به ازای هر واحد تغییر در رسانههای جمعی، 114/0 واحد به تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده اضافه میشود. 5- 27- 14- فرضیه چهاردهم: بین میزان سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد. جدول 5-41 نشاندهنده نتایج حاصل از آزمون رگرسیون رابطه بین میزان سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده میباشد. بر اساس نتایج آزمون، همبستگی متوسطی (228/0) بین متغیرهای سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده وجود دارد. مقدار T برای متغیر سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری، (274/4) میباشد و sig به دست آمده (000/0) رابطه معناداری (سطح اطمینان 99 درصد) را بین دو متغیر نشان می‌دهد. بنابراین وجود رابطه بین میزان سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده تایید میشود. جدول 5-41: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری و تمایل زوجین به برنامه‌های تنظیم خانواده نام متغیرBبتاTSigمیزان سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری246/0228/0274/4000/0 ضریب B نیز بیانگر آن است که به ازای هر واحد تغییر در میزان سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری، 246/0 واحد به تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده اضافه میشود. 5- 28- تحلیل چند متغیره: جدول شماره (5-42) با استفاده از معادله رگرسیون چند متغیره به روش گام به گام، به تبیین متغیر وابسته (تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده) میپردازد. در تحلیل رگرسیون چندگانه متغیرهای پیش‌بینی کننده بر اساس اهمیت آنها در تبیین متغیر وابسته، وارد معادله میشوند. در رگرسیون چند متغیره به روش گام به گام تا جایی متغیرها وارد معادله میشوند که دیگر کمکی به پیشبینی نکنند و عدم ورود به معادله به معنی معنادار نبودن رابطه نمیباشد. در نهایت پنج متغیر درآمد، دسترسی به وسایل، طبقه اجتماعی، اشتغال و ترجیح جنسی در معادله باقی ماندهاند. همانطور که ملاحظه میشود این متغیرها در نهایت توانستهاند 19 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کنند. جدول 5-42: عناصر اصلی تحلیل چند متغیره به روش گام به گام برای پیشبینی متغیر وابسته نام متغیرRR2مقدار افزوده شده به R2خطای معیار1درآمد310/0096/0093/0557/02دسترسی373/0139/0133/0545/03طبقه اجتماعی407/0166/0157/0537/04اشتغال424/018/0168/0533/05ترجیح جنسی439/0192/0178/053/0 مقدار R2 برای متغیر درآمد عبارت است از 096/0 این مقدار نشان میدهد که با ورود متغیر درآمد به معادله رگرسیون، این متغیر 096/0 درصد از تغییرات متغیر وابسته (تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده) را تبیین کرده است. سایر متغیرها نیز به ترتیب در معادله وارد شده است و نهایتا با وارد شدن متغیر ترجیح جنسی، مقدار R2 به 192/0 رسیده است؛ یعنی متغیرهای وارد شده، 2/19 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کردهاند. جدول 5-43: عناصر متغیرهای درون معادله برای پیشبینی متغیر وابسته نام متغیرBBetaمقدار Tسطح معناداریدرآمد150/0296/095/4000/0دسترسی247/0223/0127/4000/0طبقه اجتماعی166/0-187/0-255/3-001/0اشتغال086/0-134/0-249/2-025/0ترجیح جنسی089/0-115/0-108/2-036/0 با توجه به مقدار ضریب رگرسیون در جدول شماره (5-45) مشخص میشود که متغیر میزان دسترسی به وسایل جلوگیری بیشترین تاثیر را در تبیین متغیر وابسته داشته است. فصل ششم بحث و نتیجهگیری 6- 1- نتیجهگیری پژوهش حاضر با هدف بررسي عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی مرتبط با تمایل زوجین به برنامه‌های تنظیم خانواده بر اساس مراجعه کنندگان به شبکه بهداشت و درمان شهرستان آران و بیدگل انجام شده است. در این پژوهش، در فصل اول به بیان پدیده مورد مطالعه، ضرورت و اهداف تحقیق پرداخته شد. در فصل دوم، نظریه‌های تبیینکننده متغیر وابسته مرور شد و نهایتا نظریههای تئوری اقتصادی و نظریه کنش اجتماعی تالکوت پارسونز جهت تبیین پژوهش انتخاب گردید. این پژوهش به روش کمی و با تکنیک پیمایش بر روی نمونه 382 نفری از زوجین شهرستان آران و بیدگل انجام گرفت. دادههای به دست آمده با استفاده از نرمافزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در بخش آمار توصیفی به بیان فراوانی و درصد افراد پاسخگو در متغیرهای مستقل و وابسته پرداخته شد. در بخش آمار استنباطی، نتایج نشان میدهد رابطه معناداری بین متغیرهای میزان تحصیلات، اشتغال، درآمد، ترجیح جنسی، طبقه اجتماعی، نگرش نسبت به داشتن فرزند، رسانههای جمعی و سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده وجود دارد. همچنین بین متغیرهای سن، سن ازدواج، تفاوت سنی زوجین، ارزشهای دینی و برابری در تصمیمگیری با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه معناداری از نظر آماری مشاهده نشد. فرضیه اول: سن و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده از آنجایی که هر دو متغیر فاصلهای میباشند برای رابطه بین آنها از آزمون رگرسیون استفاده شده است. مقدار ضریب رگرسیون برابر با (01/0) که نشان دهنده همبستگی ضعیف بین متغیرها میباشد. بنابراین بین این دو متغیر رابطه معناداری وجود ندارد و فرضیه ما رد میشود. فرضیه دوم: سن ازدواج و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده برای بررسی رابطه بین این دو متغیر از آزمون رگرسیون استفاده شده است. سطح معناداری این آزمون (06/0) میباشد. بنابراین بین این دو متغیر رابطه معناداری وجود ندارد و فرضیه ما رد میشود. فرضیه سوم: میزان تحصیلات زوجین و تمایل آنان به برنامههای تنظیم خانواده برای بررسی رابطه بین این دو متغیر از آزمون اسپیرمن استفاده شده است. ضریب همبستگی اسپیرمن برابر با (134/0) است که نشان دهنده همبستگی ضعیف بین متغیرها میباشد. سطح معناداری این آزمون (012/0) میباشد بنابراین بین این دو متغیر رابطه معناداری وجود دارد و فرضیه ما تایید می‌‍شود. بالا رفتن سطح تحصیلات، سطح آگاهی و تمایلات افراد را تحت تاثیر قرار میدهد. بنابراین افراد با افزایش سطح آگاهی و تمایلات، از خانواده سنتی و آرمانها و ایدههای آن فاصله میگیرند و بیشتر تمایل دارند خانوادهای کمجمعیت تشکیل دهند. فرضیه چهارم: تفاوت سنی زوجین و تمایل آنان به برنامههای تنظیم خانواده با توجه به این که هر دو متغیر در سطح سنجش فاصلهای قرار دارند بنابراین برای بررسی رابطه بین این دو متغیر از آزمون رگرسیون استفاده شده است. ضریب رگرسیون برابر با (072/0-) است که نشان دهنده همبستگی معکوس و ضعیف بین متغیرها میباشد. سطح معناداری این آزمون (185/0) می‌باشد بنابراین بین این دو متغیر رابطه معناداری وجود ندارد و فرضیه ما رد میشود. فرضیه پنجم: تعداد فرزندان و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده برای بررسی رابطه بین این دو متغیر از آزمون رگرسیون استفاده شده است. ضریب رگرسیون برابر با (078/0-) است که نشان دهنده همبستگی ضعیف و معکوس بین متغیرها میباشد. سطح معناداری این آزمون (211/0) میباشد بنابراین بین این دو متغیر رابطه معناداری وجود ندارد و فرضیه ما رد میشود. فرضیه ششم: طبقه اجتماعی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده برای بررسی رابطه بین این دو متغیر از آزمون اسپیرمن استفاده شده است. ضریب همبستگی اسپیرمن برابر با (117/0-) است که نشان دهنده همبستگی ضعیف و معکوس بین متغیرها میباشد. سطح معناداری این آزمون (028/0) میباشد بنابراین بین این دو متغیر رابطه معناداری وجود دارد و فرضیه ما تایید میشود. فرضیه هفتم: اشتغال زوجین و تمایل آنان به برنامههای تنظیم خانواده آزمون تحلیل یک طرفه واریانس میزان تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده را با توجه به اشتغال زوجین نشان میدهد. در بررسی انجام شده مقدار F برابر با 258/4 میباشد که با توجه به مقدار 002/0= Sig رابطه معنادار میباشد و فرضیه تایید میگردد. فرضیه هشتم: میزان درآمد خانواده و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده برای بررسی رابطه بین این دو متغیر از آزمون اسپیرمن استفاده شده است. ضریب همبستگی اسپیرمن برابر با (264/0) است که نشان دهنده همبستگی متوسط بین متغیرها میباشد. سطح معناداری این آزمون (000/0) میباشد بنابراین بین این دو متغیر رابطه معناداری وجود دارد و فرضیه ما تایید میشود. فرضیه نهم: ترجیح جنسی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده آزمون تحلیل یک طرفه واریانس میزان تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده را با توجه به ترجیح جنسی نشان میدهد. در بررسی انجام شده مقدار F برابر با 2/3 میباشد که با توجه به مقدار 042/0= Sig رابطه معنادار میباشد و فرضیه تایید میگردد. بنابراین نتایج تحلیل دادهها نشان میدهد که زوجین به لحاظ ترجیح جنسی به فرزند دلخواهشان نرسیدهاند. فرضیه دهم: ارزشهای دینی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده برای بررسی رابطه بین این دو متغیر از آزمون رگرسیون استفاده شده است. ضریب رگرسیون برابر با (08/0) است که نشان دهنده همبستگی ضعیف بین متغیرها میباشد. سطح معناداری این آزمون (133/0) میباشد بنابراین بین این دو متغیر رابطه معناداری وجود ندارد و فرضیه ما رد میشود. فرضیه یازدهم: نگرش نسبت به داشتن فرزند و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم با توجه به این که هر دو متغیر در سطح سنجش فاصلهای قرار دارند بنابراین برای بررسی رابطه بین این دو متغیر از آزمون رگرسیون استفاده شده است. ضریب رگرسیون برابر با (106/0-) است که نشان دهنده همبستگی ضعیف و معکوس بین متغیرها میباشد. سطح معناداری این آزمون (049/0) میباشد بنابراین بین این دو متغیر رابطه معناداری وجود دارد و فرضیه ما تایید میشود. بر اساس معادله رگرسیونی حاصل از نتایج آزمون:x 115/0-065/2- = y به ازای هر واحد تغییر در نگرش نسبت به داشتن فرزند، 115/0- واحد به تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده کاهش مییابد. فرضیه دوازدهم: میزان برابری در تصمیمگیری زوجین و تمایل آنان به برنامههای تنظیم خانواده برای بررسی رابطه بین این دو متغیر از آزمون رگرسیون استفاده شده است. ضریب رگرسیون برابر با (045/0) است که نشان دهنده همبستگی ضعیف بین متغیرها میباشد. سطح معناداری این آزمون (414/0) میباشد بنابراین بین این دو متغیر رابطه معناداری وجود ندارد و فرضیه ما رد میشود. فرضیه سیزدهم: میزان استفاده از رسانههای جمعی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده با توجه به این که هر دو متغیر در سطح سنجش فاصلهای قرار دارند بنابراین برای بررسی رابطه بین این دو متغیر از آزمون رگرسیون استفاده شده است. ضریب رگرسیون برابر با (117/0) است که نشان دهنده همبستگی ضعیف بین متغیرها میباشد. سطح معناداری این آزمون (03/0) میباشد بنابراین بین این دو متغیر رابطه معناداری وجود دارد و فرضیه ما تایید میشود. بر اساس معادله رگرسیونی حاصل از نتایج آزمون: x114/0+548/2=y به ازای هر واحد تغییر در میزان استفاده از رسانههای جمعی، 114/0 واحد به تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده اضافه میشود. افزایش استفاده از رسانههای جمعی و متنوع و جذاب بودن این رسانهها به ویژه رسانههای نوین، به نظر پارسونز، جامعهپذیری افراد را تغییر میدهد. دیدگاههای افراد در مورد مسائل جامعه و در نتیجه در مورد روابط خانوادگی، با جامعهپذیری جدید خویش، به سمت خانوادههایی روی میآورند که این رسانهها بیشتر بر روی آنها تاکید دارند؛ چرا که پارسونز معتقد است در روابط جدید خانوادگی و در جامعه نوین، دیگر جامعهپذیری افراد در خانه و خانواده شکل نمیگیرد. فرضیه چهاردهم: میزان نگرش نسبت به وسایل جلوگیری و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده برای بررسی رابطه بین این دو متغیر از آزمون رگرسیون استفاده شده است. ضریب رگرسیون برابر با (228/0) است که نشان دهنده همبستگی ضعیف بین متغیرها میباشد. سطح معناداری این آزمون (000/0) میباشد بنابراین بین این دو متغیر رابطه معناداری وجود دارد و فرضیه ما تایید میشود. بر اساس معادله رگرسیونی حاصل از نتایج آزمون: x246/0+761/1=y به ازای هر واحد تغییر در میزان نگرش نسبت به وسایل جلوگیری، 246/0 واحد به تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده اضافه میشود. 6- 2- بحث بی هیچ شبه، هر محقق اجتماعی، نه بدان جهت دست به کار تحقیقی میزند که صرفا تحقیقی کرده باشد. بلکه هدف ارائه نتایجی دقیق به جامعه، سعی در اعمال یا پیاده کردن آن در عمل و انتقال و تبادلات علمی است. همانطور که مشاهده شد در این تحقیق از نظریه انتخاب عقلانی و تئوری اقتصادی استفاده شده است. در تئوری اقتصادی فرض بر این است که افراد هزینه و فایده استفاده از وسایل جلوگیری را در نظر میگیرند با توجه به این نظریه فایده استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری وقتی آشکار میشود که از حاملگی ناخواسته جلوگیری کند. با توجه به تحلیل دادهها وقتی زوجین فرزندان کافی دارند و نمیخواهند فرزندان بیشتری داشته باشند بیشتر به روشها و وسایل جلوگیری از بارداری روی میآورند. با توجه به نظریه انتخاب عقلانی، انتخاب کنشگران برای وسایل جلوگیری از باداری بر اساس سود و زیان صورت میگیرد و با محاسبه عقلانی و با توجه به سلسله مراتب و ترجیحات و منافعی که برای آنها دارند وسایل و روشهای جلوگیری از بارداری را انتخاب میکنند. نتایج نشان داده که زوجین با توجه به سنجیدن این که فرزند چقدر سود و هزینه دارد دست به انتخاب وسایل جلوگیری میزنند وقتی که در یک جامعه فرزند زیاد ارزش نباشد و والدین به فرزندان دلخواهشان دست پیدا کنند معمولا وسایلی را انتخاب میکنند که قدرت ریسک حاملگی را پایین میآورد. 6- 3- پیشنهادات: 1- فعال نمودن رسانههای جمعی جهت ترغیب و تشویق و آموزش زوجین برای استفاده صحیح از برنامههای تنظیم خانواده و همچنین استفاده صحیح از وسایل و روشهای جلوگیری از بارداری. 2- با توجه به این که زوجین برای کسب اطلاعات در مورد برنامههای تنظیم خانواده تنها از مراکز بهداشتی میتوانند کسب اطلاع کنند لذا آموزش بیشتر به کارکنان و پرستاران مراکز بهداشتی برای اجرای دقیق و صحیح برنامههای تنظیم خانواده ضروری میباشد. 3- تلاش برای ایجاد کارگاهها و برنامههایی که در آن به نحو مناسب به دغدغهها و سوالات نسلهای جوان پاسخ داده شود. 4- آموزش اصول خانوادگی متناسب با فرهنگ ایرانی- اسلامی بویژه در دوران قبل از ازدواج در برنامه‌های درسی دانشآموزان دبیرستان و مشاورههای قبل از ازدواج. 5- انجام پژوهشهایی که در آن: 1) دیدگاههای افراد مجرد و سالخورده نیز به عنوان نمونه مورد مطالعه بررسی گردد. 2) سایر ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و به ویژه ابعاد روانی در موضوع مورد مطالعه بررسی شود تا سایر ابعاد این پدیده مورد مطالعه واقع شود. در این زمینه پیشنهاد میشود پژوهشهایی با روش کیفی انجام گیرد. 6- 4- محدودیتها: 1- وقتگیر بودن جلب اعتماد پاسخگویان جهت مشارکت در تکمیل پرسشنامه. 2- تکمیل برخی از پرسشنامهها در مکانهای عمومی (سالن شبکه بهداشت و درمان) که در برخی مواقع موجب عدم تمرکز محقق و به ویژه پاسخگو میگردید. 4- مسائل و محدودیتهای مالی برای تحقیق. فهرست منابع منابع فارسي آزاد ارمکی، تقی و امیر ملکی (1384). "تحلیل ارزشهای سنتی و مدرن در سطح خرد و کلان". نامه علوم اجتماعی. شماره 30. صص 36-27. امین، شکروی و هادن چاپمن، فیلیها (1383). مطالعه عوامل موثر بر بارداریهای ناخواسته در گروهی از زنان باردار شهر تهران. فصلنامه باروری و ناباروری، تابستان 1383 شماره 19- صص 258-249. ایمان، محمد‌تقی (1388).مبانی پارادایمی روش‌های کمی و کیفی تحقیق در علوم انسانی. چاپ اول. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. بشر دوست، نصرالله، فدتییان سیمین، بهادران، پروین (1389). "عوامل موثر در انتخاب روشهای پیشگیری از بارداری". پژوهش در علوم پزشکی، سال 1389 شماره 33- صص 19-16. بهنام، جمشید (1348). جمعیت شناسی عمومی. تهران: انتشارات موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی. پارسا، احمد (1384). "فاصله گذاری موالید و عوامل موثر بر آن در میان زنان شهرستان بویراحمد". پایاننامه کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز. تقوی، نعمت الله (1382). جمعیت و تنظیم خانواده. تبریز: جامعه پژوه، نشر دانیال. تورجیانفر، حسین (1385). "بررسی رابطه عوامل اجتماعی و فرهنگی با نگرش مردان نسبت به مشارکت در برنامههای تنظیم خانواده". پایان نامه کارشناسی ارشد جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی بخش جامعه‌شناسی و برنامهریزی دانشگاه شیراز. جهانفر، محمد (1377). جمعیت و تنظیم خانواده. نشر دهخدا. تهران: ایران. حاجیان، کرم الله، اصنافی، نساء، جلودار، فاطمه (1382). انتخاب روشهای پیشگیری از بارداری و رابطه آن با سن، تعداد فرزندان و میزان تحصیلات در زنان همسردار 49-18 ساله روستای بابل. مجله علمی دانشکده پزشکی بیرجند، سال 1382 شماره 10- صص 10-5. حاجیان، کرم الله، اصنافی، نساء، جلودار، محمد (1382). روند تغییرات هفت ساله در الگوی انتخاب روشهای پیشگیری از بارداری در جمعیت روستای بابل. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، زمستان 1382- صص 24-19. حسینی، حاتم (1390). درآمدی بر جمعیت شناسی اجتماعی-اقتصادی و تنظیم خانواده. چاپ چهارم، ویراست دوم. همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی سینا. حسنپور، شیرین و مهین یزدانی (1385). "رضایت مددجویان از ارائه خدمات تنظیم خانواده در مراکز بهداشتی-درمانی شهر تبریز". مجله پرستاری و مامایی تبریز، شماره سوم، صص 38-33. دواس، دی.ای (1381). پیمایش در تحقیقات اجتماعی. ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی. ذوالفقاريزادهكشكي،ابوالفضل (1386). "بررسي عوامل اجتماعي و اقتصادي موثر بر ميزان باروري در زنان در ايران". پايان نامه كارشناسي ارشد مهندسي برنامهريزي سيستمهاي اقتصادي. رخشانی، فاطمه، محمدی، مهدی، مختاری، مژگان و رؤیا رفاهی (1381). میزان تداوم استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری و علل قطع آن در شهر زاهدان. فصلنامه باروری و ناباروری، بهار 1381- صص 49-41. رفيع‌پور، فرامرز (1383). كند و كاوها و پنداشته‌ها.چاپ چهاردهم. تهران: شركت سهامي انتشار. ریتزر، جورج (1388). نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی. زنجانی، حبیبالله، میرزایی، محمد، شادپور، کامل و امیرهوشنگ مهریار (1389). جمعیت، توسعه و بهداشت باروری. تهران: انتشارات بشری. ساروخانی، باقر (1381). روشهای تحقیق در علوم اجتماعی. جلد اول. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. ساعي، علی (1384).روش تحقیق در علوم اجتماعی (با رهیافت عقلانیت انتقادی).چاپ اول تهران: سمت. شهیدزاده، علی، میرمعینی، عفتالسادات، عظمیان، محمد حسین و خسرو مانی کاشانی (1382). "بررسی کیفیت خدمات تنظیم خانواده در مراکز بهداشتی درمانی شهر همدان در سال 1382 ". مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، سال اول، شماره دوم. صص 9-1. شیروانی، مرجان و آمنه امیدیان (1386). استفاده از روشهای طبیعی پیشگیری از بارداری و عوامل مرتبط با آن. مجله دانشکده پرستاری و مامای دانشگاه علوم پزشکی تهران (حیات) دوره 13، شماره 3- صص 47-37. طالب، مهدی (1380). شیوههای عملی مطالعات اجتماعی. تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. عباسی شوازی، محمد جلال و آتیه خادمزاده (1383). "علل انتخاب روش منقطع پیشگیری از بارداری در بین زنان شهرستان رشت". فصلنامه پزشکی باروری و ناباروری 54:1383(4). صص 337-323. علوی، حمید (1381). دلایل عدم استفاده از روشهای مطمئن از بارداری در زنان استفاده کننده از روش منقطع در شهر آمل. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره پانزدهم، شماره 48- صص 98-92. غلام حسینزاده، مهوش (1382). "بررسی تعیین کنندههای استفاده از وسایل جلوگیری در استان گیلان". پایان نامه کارشناسی ارشد، بخش برنامهریزی و جامعه شناسی دانشگاه شیراز. قدرتي،حسين (1387). "بررسي عوامل اقتصادي، اجتماعي، موثر بر باروري زنان در دبيرستانهاي شهر مرند".پايان نامه كارشناسي ارشد جمعيت شناسي دانشگاه تهران. کتابی، احمد(1387). درآمدی بر اندیشهها و نظریههای جمعیت شناسی. چاپ پنجم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. کلانتری، صمد (1378). جمعیت و تنظیم خانواده. اصفهان:انتشارات فروغ ولایت. کوئن، بروس (1391). مبانی جامعه شناسی. ترجمه: دکتر غلامعلی توسلی و دکتر رضا فاضل، تهران: انتشارات فروزش. گشتاسبی، آزیتا و وحدانینیا، مریم سادات (1383). الگو بکارگیری روشهای پیشگیری از بارداری در مناطق شهری استان کهگیلویه و بویراحمد. فصلنامه باروری و ناباروری، پاییز 1385- صص 259-252. گودرزی، سعید (1388). کاربرد آمار در علوم اجتماعی. چاپ اول. تهران: انتشارات جامعه شناسان. گیدنز، آنتونی (1388). جامعه شناسی. ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی. لهساییزاده، عبدالعلی (1385). جامعه شناسی آبادان. تهران: کیانمهر. مرکز آمار ایران (1392)، نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال 1390، تهران: انتشارات مرکز آمار ایران. منصوریان، محمد کریم و اعظم خوشنویس (1385). "ترجیحات جنسی و گرایش زنان همسردار به رفتار باروری: مطالعه موردی شهر تهران". مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز دوره 24- شماره 2 تابستان 1385. میرزایی، محمد (1373). حد متناسب جمعیت و ارتباط آن با وضعیت ایران. نامه علوم اجتماعی، شماره 7، صص 58-49. میلر، دلبرت (1380). راهنمای سنجش و تحقیقات اجتماعی. ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی. نگهداری، تهمینه (1379). "بررسی تعیین کنندههای استفاده از وسایل جلوگیری: مطالعه موردی روستای نودان". پایان نامه کارشناسی ارشد، بخش برنامهریزی و جامعه شناسی دانشگاه شیراز. هومن، حیدرعلی (1385). راهنمای عملی پژوهش کیفی. تهران، سمت. منابع انگليسي Altankhuyagiin, G. Jane, F. James, B. (2007) " Determinate of contraceptive and method choice in Mongolia". Journal of Biosocial science. Vol. 39- Lss. 6: pg. 801. Babalola,S. Folda, L. Babayaro, H. (2008) " The Effects of a Communication Program on contraceptive Ideation and use Among young women in Northen Nigeria" studies in Family planning. Vol. 39: lss.3: pg. 211. Bongarts, J.O. (1983) " An alternative to the one child policy in china" population and development Review . vol. 11, pp. 585-617. Dilbaz,B. Yildirm, B A. Yildirim, D. Turgal, M (2008) " Do Contraceptive Choice of Married Adolescent Differ From Those of Older Women". european journal of contraceptive & Reproductive Health care. Vol. 31 lss. 9 pg.71. Donta,B. Nailk DP, Mohan, P.(2005) "Deteremiate of spacing contraceptive use Among couples in bumbai: A male perspective" Journal of Biosocial science, oxford. Vol. 37- Lss. 6 pg. 689. Erfani,A. Mcquillan, k. (2008) " Rate of Induced Abortion in Iran: The Roles of contraceptive and religiosity" studies in Family Planning NewYork. Vol. 39, lss. 2: pg. 111. Frost, J. Jacqueline, E. (2008) " Factors Associated With Contraceptive Choice and Inconsistent Method Use, United State". Perspective on sexual and reproductive Health. Vol. 40. No. 2- Pg . 94. Kola, O. uch C lsiugo- Abonihe, Akinrinola, B. (2010) "Correlates of Spousal communication on fertility and Family planning among the Yoruba of Nigeria" Journal of comparative Family studies. Acodemic research library. Vol. 37 lss. 3, pg. 441. Kolomegah, R.(2006). "spousal communication. Power and contraceptive use in Bukina faso, West Africa. Marriage & Family Reviw. Vol. 40 lss 2/3- Pg. 89. Mirzaie, M. (2004) " Swings in Fertility Limitation in Iran, Nameh-ye Olum-e Ejtemai, No. 22, University of Tehran. Stephenson, R. Baschieri, A. Clements, S. Hennink, M. Madise, N.(2007) "Contextual Influences on Modern contraceptive Use in sub-Saharan Africa" American Journal of public Health. Washington. Vol. 97, lss. 7, pg. 1233, 8 pgs. Indongo. Iraj Nelago kandiwapa, phill. University of Pretoria (south Africa) 2007:AAt 0819618 contraceptive use among young women in nambia: determinate and policy implication. Nakhaee, N and A-R. Mirahmadzadeh. (2005). "Iranian womens perceptions of Family Planning services quality: A client-satisfacation survey. "The European Journal of contraception and Reproductive Health, Vol. 110, No. 3, PP. 192-198. پیوست به نام خدا، سلامپاسخگوی گرامی، این پرسشنامه جهت انجام یک پژوهش دانشگاهی در مورد نگرش نسبت به تنظیم خانواده در شهر شما تهیه شده است. دقت، صداقت و همراهی شما در پاسخگویی به سئوالات، ما را در انجام هر چه بهتر این تحقیق یاری می رساند.از همکاری شما، صمیمانه سپاسگزاریم. جنس مرد زن تحصیلات :.................. 3- تحصیلات همسر:........................ سال تولد: ......................5- سال تولد همسر: ........................ 6- شغل :................... 7- شغل همسر :.......................... 8- سال ازدواج: ............................ 9- آیا با همسر خود خویشاوند هستید؟ بله 2- خیر 10- محل تولد : شهر روستا 11- در حال حاضر اعضای خانواده شما که با هم زندگی میکنید چه تعداد هستند؟. ................. به طور میانگین میزان درآمد خانواده شما در یک ماه چقدر است؟ 1) زیر 400 هزار تومان 2) بین 400 تا 600 هزار تومان 3) 600 تا 1 میلیون 4) 1 میلیون تا یک و نیم میلیون 5) یک و نیم میلیون تا 2 و نیم میلیون 6) دو و نیم میلیون و بیشتر چند بار تا کنون شما (یا همسرتان) حامله شده اید؟ ................... تجربه حاملگی نداشته ایم چند فرزند زنده به دنیا آورده اید؟ ...................................چند پسر؟ ................ چند دختر؟ ...................... آیا هیچکدام از فرزندان شما ناخواسته بودهاند؟ 1- بله 2- خیر آیا تجربه سقط جنین داشتهاید؟ 1- بله 2- خیر در صورت بلی چند بار؟ ............ سقط جنین اختیاری بوده یا غیر اختیاری؟ 1- اختیاری 2- غیر اختیاری کدامیک از روشهای جلوگیری از حاملگی را میشناسید؟ (اگر بیش از یک مورد بوده است علامت بزنید) آی.یو.دی 2- قرص 3- دیافراگم، اسفنج، ژله 4- نورپلانت 5- کاندوم 6- دوره اطمینان 7- روش طبیعی (عزل) 8- عقیم کردن زنان 9- عقیم کردن مردان 10- تزریق تجربه استفاده از کدامیک از روشهای بالا را دارید؟ عدد موارد استفاده شده را بنویسید. ........................ آیا بین ازدواج و تولد اولین فرزندتان، از وسیله جلوگیری استفاده میکرده یا میکنید؟بله 2- خیر آیا شما هیچگونه آموزشی در مورد استفاده از تنظیم خانواده و روشهای تنظیم خانواده داشته اید؟ بله 2- خیر این آموزش در کجا به شما ارائه داده شد؟ - مدرسه - دانشگاه - خانه بهداشت یا مرکز بهداشت- مطب دکتر - سایر (ذکر شود).................. آیا شما روشهای اضطراری تنظیم خانواده را می شناسید؟ بله خیر چه روشی را میشناسید؟ ........ شما برای تهیه و استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری در حال حاضر از چه مکانی استفاده می کنید؟ 1- بیمارستان دولتی 2- خانه بهداشت 3- مرکز بهداشت 4- کلینیک خصوصی 5- داروخانه 6- مطب دکتر زنان به نظر شما آیا باید به دختران و پسران مجرد آموزشهای جنسی و شیوه های تنظیم خانواده آموزش داده شود؟ بله 2- خیر در حال حاضر اطلاعات خود در مورد تنظیم خانوده و بهداشت باروری را بیشتر از کجا میگیرید؟ -دوستان - رسانه ها (تلویزیون و یا مجلات) - مادر خانه بهداشت - اینترنت -سایر .......... شما فکر میکنید داشتن چند بچه برای خانوادههای امروزی، ایده آل ترین حالت است؟ ............... به نظر شما فاصله ایده آل بین فرزندان چقدر باشد خوب است؟ یک سال 2- یک تا دو سال 3- دو تا سه سال 4- سه تا پنج سال5- بیش از 5 سال اگر مجبور باشید بین داشتن 1 بچه و 3 بچه یکی را انتخاب کنید کدام را انتخاب می کنید؟ الف- 1 بچه ب- 3 بچه اگر بخواهید تنها 1 فرزند داشته باشید دوست دارید آن یک فرزند دختر باشد یا پسر؟ ................ به طور میانگین در طول یک ماه هزینه خانواده شما چقدر است؟ .......................... تومان شما خود را متعلق به کدام طبقه اجتماعی می دانید ؟ 1) بالا 2) متوسط رو به بالا 3) متوسط 4) متوسط رو به پایین 5) پایین 33-به نظر شما ایده آل ترین سن برای ازدواج دختر چند سالگی است؟ .......... برای پسر سن ایده آل ازدواج چند سالگی است؟ ......... 34 در زندگی شما، چه کسی در مواردی که نام میبرم تصمیم میگیرد؟1.زن به تنهایی2. شوهر به تنهایی3. هر دو باهم1 خرید وسایل مورد نیاز منزل2 سرمایهگذاریهای بزرگ مثل خرید ماشین،خانه، طلا و جواهرات و ...3 آموزش و تحصیلات فرزندان4روشهای مورد استفاده در پیشگیری از بارداری5تصمیم در مورد تعداد فرزندان 35تا چه حد با جملات زیر موافق هستید؟ لطفاً گزینه موردنظر را علامت بزنید.کاملاً موافقمموافقمتا حدودیمخالفمکاملاً مخالفم1پیروی از قوانین دینی کلید خوشبختی است.2سرنوشت آدمی به دست خداوند تعیین میگردد تا خدا نخواهد اتفاقی نمیافتد.3من به انجام واجبات مذهبی (از جمله نماز و روزه) پایبند هستم.4وجوداعتقادات دینی برای سعادت انسان لازم است.5خدا در تعیین سرنوشت انسان دخالتی ندارد.6برای دفاع از اعتقادات دینی باید همه چیز،حتی جان خود را فدا کرد. 36درباره اهمیت بچه ها در زندگی نظرهای مختلفی مطرح است. لطفاً بفرمائید با هر کدام از آنها تا چه حد موافق هستید؟کاملاً موافقمموافقمتا حدوديمخالفمکاملاً مخالفم1زندگی خانوادگی بدون بچه معنایی ندارد.2بچه ها حامی خانواده و عصای دست پدر و مادرند.3یک فرد زمانی کامل میشود که فرزند داشته باشد.4تولد فرزند خوشبختی زن و مرد را تکمیل میکند.5داشتن فرزند باعث می شود که از طعنه و کنایه مردم در امان باشیم. 37شما هريک از کارهاي زير را به طور متوسط در طول شبانه روز به چه ميزان انجام مي‌دهيد؟اصلاًبسیار کممتوسطزیادخیلی زیاد1گوش دادن به رادیو ایران2رادیو خارجی3تلویزیون4اینترنت5ماهواره6کتاب7مجله – روزنامه 38چقدر با جملات زیر موافق یا مخالف هستید.کاملاً موافقمموافقمتا حدوديمخالفمکاملاً مخالفم1 زوجی که به تعداد ایده آل فرزند خود رسیده اند باید از تنظیم خانواده استفاده کنند.2زوج ها این حق را دارند که برای فاصله گذاری مطلوب بین فرزندانشان از تنظیم خانواده استفاده کنند.3زوجی که 4 فرزند دارند در صورت نخواستن بچه دیگر بهتر است از توبکتومی استفاده کنند.4زوجی که 4 فرزند دارند در صورت نخواستن بچه دیگر بهتر است از وازکتومی استفاده کنند.5به طور کلی استفاده از تنظیم خانواده باید آزاد باشد و تشخیص این که افراد به تنظیم خانواده نیاز دارند یا خیر باید بر عهده خودشان باشد.6ما اگر به تعداد ایده آل فرزندانمان برسیم از تنظیم خانواده استفاده می کنیم.7 زوجی که به تعداد فرزندان ایده آل خود رسیده باشند و برایشان باروری ناخواسته رخ دهد، اگر سقط کنند بهتر است.8دولت باید به خانوادهای که کمتر از 3 فرزند دارد تنظیم خانواده ارائه ندهد.9زوجها برای کنترل فرزند آوری خود بهتر است از روش های سنتی (مثل نزدیکی منقطع) استفاده کنند. 39- به نظر شما در شرایط زیر کدام روش مناسب ترین است؟قرصتزریقIUDکاندومتوبکتومی(بستن لوله زن)وازکتومی (بستن لوله مرد)1- برای زوجی که تازه ازدواج کرده اند.2- زوجی که 2 بچه دارند و می خواهند بچه سوم خود را با فاصله گذاری به دنیا آورند.3-زوجی که 2 فرزند دارند و نمی خواهند بچه دیگری داشته باشند.4-زوجی که 4 فرزند دارند و نمی خواهند بچه دیگری داشته باشند. 40- لطفا نظر خودتان را نسبت به گزینههای زیر بیان کنید.قرصتزریقIUDکاندومتوبکتومی(بستن لوله زن)وازکتومی (بستن لوله مرد)1-به نظر شما کدام روش پیشگیری از همه مؤثر تر است؟2-به نظر شما تأثیر کدام روش پیشگیری از همه کم تر است؟3-به نظر شما کدام روش پیشگیری از همه ارزان تر است؟4-برای شما یافتن کدام وسیله پیشگیری از همه آسان تر است؟5-به نظر شما کدام وسیله پیشگیری کمترین اثر را بر سلامت زنان دارد؟6-به نظر شما کدام وسیله پیشگیری بیشترین اثر را بر سلامت زنان دارد؟7-استفاده از کدام وسیله پیشگیری برای شما از همه راحت تر است؟ 41-چقدر با موارد زیر موافق یا مخالف هستید.کاملاً موافقمموافقمتا حدوديمخالفمکاملاً مخالفم1 جامعه در آینده با کمبود جمعیت روبرو خواهد شد.2استفاده از توبکتومی و وازکتومی (بستن لوله ها در زن و مرد) باید ممنوع باشد3کاندوم باید در داروخانه ها و مراکز فروش به راحتی در دسترس برای خرید باشد.4دولت باید دسترسی به تنظیم خانواده را مدیریت کند تا هر کس که دولت می خواهد به تنظیم خانواده دسترسی داشته باشد.5زوجها آزادند تعداد فرزندانشان را خود انتخاب کنند. بنابراین دولت باید وسایل کنترل تنظیم خانواده را در دسترس همه قرار دهد.6اگر تنظیم خانواده در دسترس نباشد احتمال اینکه سقط جنین افزایش یابد زیاد است.7زوجی که تازه ازدواج کردهاند نباید از تنظیم خانواده استفاده کنند و باید سریع بچه دار شوند. از حوصله و وقتی که برای پاسخ به سوالات گذاشتید سپاسگزاریم Abstract Evaluation of socio-economic and cultural tendency couples to family planning: A case study referring to the city Aran and Bidgol Health Network By: Mohammad Hajihasani Arani Keywords: couples, family planning, Aran and Bidgol. The importance and necessity of cooperation and willingness of couples to family planning issues are significant and important roles that have always been considered And on this basis we can say that the success of family planning programs directly depends on the attitudes and behavior of couples in this regard. The present study investigates the socio-economic, cultural, couples tend to be associated with family planning in the city is the Aran Bidgol. The population of 81,459 people, with a sample size of 382 patients were selected using random sampling method is studied. Research methods and techniques to gather information through a questionnaire survey was conducted. The sample size was calculated using formula Cochran, 382 patients were evaluated in different areas of the city and complete. The theoretical framework used in this study, the economic theory is a theory of social action and Talcott Parsons. This study has also been hypothesized that after 14 tests 8 and 6 confirm the hypothesis is refuted. Results indicate a significant relationship between the level of education, employment, income, sexual preference, social class, attitudes towards children, media, and easy access to contraceptives by married couples tend to family planning there. Also between age, age at marriage, age difference couples, number of children, religious values and equality in decision-making by couples on family planning tend to be statistically significant relationship was found. The results of stepwise multiple regressions that is done, the five variables of income, access to contraceptives, social class, occupation and sexual preference have the greatest variance in the dependent variables and the sum of these five variables 19/2% of couples want to have to explain to family planning.