مبانی نظری و ادبیات تحقیق خود ناتوان سازی

تعریف خودناتوان سازی
در چنددهه پیش برگلاس و جونز و همکارانش نظر دادند که افراد تلاش می¬کنند تا شرایط رفتارشان را طوری تنظیم کنند که اگر عملکردشان ضعیف باشد، این شرایط پیش از فقدان توانایی و ارزشمندی به عنوان عملکرد ضعیف جلوه نماید. به عبارت دیگر، افراد مجموعه¬ای از راهبردها را به کار می¬گیرند تا به عنوان قربانیان شرایط و نه ناتوان به آن¬ها نگریسته شود برگلاس و جونز این راهبردها را خود ناتوان¬سازی نامیدند زیرا استفاده از آن ها ممکن است به تضعیف عملکرد بینجامد.
راهبردهای خودناتوان¬سازی آن شرایط پیش¬آیندی هستند که افراد فراهم می¬سازند به این امید که جانشین عواملی شوند که در آینده ممکن است شایستگی آنان را مورد تردید قرار دهد. آرمانی آن است که افراد این شرایط را در عوامل بیرونی جست وجو کنند نه در عوامل درونی به نظر برگلاس و جونز خودناتوان¬سازی عبارت است از هر عمل یا زمینه عملی که به فرد امکان می¬دهد تا شکست را به عوامل بیرونی (بهانه) و موفقّیت را (به منظور کسب افتخار) به عوامل درونی نسبت دهد.
انواع مختلفی از رفتارها و احساسات هستند که به عنوان راهبردها یا عوامل خودناتوان¬ساز شناخته شده¬اند از قبیل مصرف دارو (برگلاس و جونز،1978، کلدینز و آرکین، 1982)، مصرف الکل (برگلاس و جونز،1978، تاکر و همکاران، 1981، هیگینزو هریس،1988) کم¬آموزی (برگلاس و جونز،1978)، اضطراب امتحان (هریس و همکاران، 1986، یوسونگ،1988)، اضطراب اجتماعی (اسنایدر و اسمیت،1986،اسنایدر و همکاران،1988)، نشانه¬های بیماری فیزیکی (اسمیت و همکاران،1983)، فقدان تلاش و تمرین، (ماتسو، 1996، بام گاردنر و لوی ،1988) انتخاب هدف¬های غیرقابل دسترس (گرینبرگ،1985) فقدان آمادگی (هریس و اسنایدر،1986)، بهانه¬سازی (استروب،1986)، چاقی(شیل و همکاران،1991)، مسامحه کاری، (وسلی،1994) فقدان خواب، همنشینی زیاد با دوستان و یا درگیری در فعالیت¬های بسیار (هیگینز و همکاران،1990) (به نقل از هاشمی، 1380)
برخی از پژوهشگران به گونه¬ای به خودناتوان¬سازی اشاره کرده¬اند مبنی بر اینکه افرادی که ترس از شکست دارند، برخی مواقع مجموعه¬ای از حالات فیزیکی و روانی و یا نشانه¬های مرضی را مطرح می¬کنند، به نحوی که بتوان شکست را به این نشانه¬ها و نه عدم شایستگی اسناد داد. به عبارتی، آن¬ها از این نشانه های مرضی و حالات روانی به عنوان راهبردهای خودناتوان¬سازی استفاده می¬کنند. (اسمیت و همکاران،1983) این نوع راهبردها را، راهبردهای خودناتوان¬ساز خود گزارشی یا خودادعایی گویند( لری و شپرد، 1986).
و...